ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΜΕΛΕΤΙΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΝΙΚΗ

Ότι έχει γραφτεί στο διαδίκτυο, και ότι μου έχει πει

Ο φίλος μου και συμπατριώτης Γ. Παπαμελετίου

για την αποστολή της Α΄ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο.
(Μπουραντάς Π)

............................

Οι Καταδρομείς της Α΄ Μοίρας Καταδρομών της επιχείρησης ΝΙΚΗ, το μοναδικό τμήμα ελληνικού στρατού που πήγε στην Κύπρο μετά την εισβολή, διαμόρφωσαν τη σύγχρονη ελληνοκυπριακή ιστορία με την αντίσταση που προέταξαν στον Τούρκικό «Αττίλα». Το γεγονός ότι το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Λευκωσίας δεν έπεσε στα χέρια των Τούρκων, ήταν καθοριστικό για την περαιτέρω εξέλιξη του εθνικού ζητήματος.

............................

.....Το ξημέρωμα της 23/07, κατά την διάρκεια της ανακωχής, ο Ταγματάρχης (ΠΖ) Καταδρομών Παπαμελετίου ήταν ζωσμένος από φίδια. Από τη μία είχε πληροφορηθεί για τον φρικτό θάνατο των 27 παλικαριών που επέβαιναν στο "Νίκη 4". Όποιος υπηρέτησε στις Καταδρομές γνωρίζει πολύ καλά την ειδική ψυχολογική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε αξιωματικό και στρατιώτη. Από την άλλη,  ήξερε ότι δεν ήταν ακόμα ώρα για δάκρυα, αφού δεν έτρεφε ψευδαισθήσεις… Ήξερε καλά ότι οι Τούρκοι θα εκμεταλλευθούν την ανακωχή και θα επιχειρήσουν κατάληψη του αεροδρομίου.

Αυτός βλέπεις δεν ήταν ποτέ καλός στις δημόσιες σχέσεις.  Διέθετε όμως πλήρη την επίγνωση της ευθύνης του, έναντι των στρατιωτών του και της Πατρίδας του. Γι αυτό συνήθιζε να προλαβαίνει ο ίδιος  τις εξελίξεις προτού να τον προλάβουν αυτές….......

............................

....."Μανουρά, όποιος και να με ζητήσει θα λες ότι δεν είμαι εδώ. Εγώ θα είμαι εδώ και θα ακούω, θα δίνεις εσύ λύσεις. Αν κάπου δυσκολεύεσαι θα λες -δεν είναι εδώ ο Διοικητής μου, θα τον ενημερώσω όταν τον συναντήσω. Τίποτα άλλο". Αυτό το έκανα για να μην δεσμευθώ σε κανέναν, γιατί απ' ό,τι είχα ζήσει, είχα δει, αλλά και από την ενη-μέρωση που μου έκαναν οι Λοχαγοί μου και ο Μανουράς, κάτι δεν μου πήγαινε καλά. Είχα αρχίσει να αμφιβάλω για τις καλές προθέσεις των Ηνωμένων Εθνών. Κάπου διαισθάνθηκα ότι κάποιο παιχνίδι παιζόταν μπροστά στα μάτια μου, που δεν μου άρεσε...Γ.Παπαμελετίου

............................

.......Έρχεται στη συνέχεια ο Υπολοχαγός του ΟΗΕ, και μου λέει: «Έχει έρθει το Τάγμα του ΟΗΕ να παραλάβει το αεροδρόμιο, γι' αυτό να φύγετε εσείς". Πιθανόν να πήρε εντολή από τον Διοικητή του Τάγματος. Η απάντηση μου ήταν αρνητική, και αυτό επειδή οι τουρκικές δυνάμεις, ενώ θα έπρεπε να είχαν απομακρυνθεί, μετά την κατά-παυση του πυρός, εξακολουθούσαν να είναι πολύ κοντά στο αεροδρόμιο, 100 μέτρα περίπου. Μόλις θα φεύγαμε εμείς, οι Τούρκοι θα έμπαιναν μέσα, πριν από το Τάγμα του ΟΗΕ. Κάτι, που ενδεχομένως να είχαν από κοινού σχεδιάσει. Χωρίς να είμαι βέβαιος γι' αυτό. Ενισχύεται όμως από το γεγονός, ότι σταμάτησαν πολύ μακριά, παρότι γνώριζαν ότι οι Τούρκοι ήταν δίπλα από τα συρματοπλέγματα...... Γ.Παπαμελετίου

............................

....Υπήρχε ένας Διοικητής ο Τχης Παπαμελετίου που ήξερε τι ήθελε από την Μονάδα του. Υπήρχε ένας Υδκτής ο αείμνηστος Αβραμίδης που συντόνιζε και ρύθμιζε τα πάντα. Υπήρχε ένας αξιωματικός επιχειρήσεων ο Βασίλης Μανουράς που σχεδίαζε με σύνεση και επαγγελματισμό. Υπήρχαν Αξκοί που πίστευαν στο ρόλο τους. Υπήρχαν καταδρομείς που ήταν ψυχωμένοι πατριώτες. Ήμασταν με απλές κουβέντες μια δεμένη και ψυχομένη οικογένεια. Αγαπούσαμε και σεβόμασταν ο ένας τον άλλο και γι΄ αυτό και σήμερα αν και πέρασαν τόσα χρόνια εξακολουθούμε να είμαστε αγαπημένοι. Εξακολουθούμε να σεβόμαστε και ν΄ αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Έφτασα Αρχηγός του Στρατού και ακόμη και σήμερα εξακολουθώ να προσφωνώ τον τότε Διοικητή της Α΄ Μοίρας Καταδρομών «Κύριε Διοικητά»......Αρχηγός ΓΕΣ Νικόλαος Ντούβας

............................

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΝΙΚΗ. ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974 115 Π.Μ. (Σούδα)

'Ολη η 354 Μοίρα Μεταφορών με τα Νοράτλας (20 αεροσκάφη), από την 112 Π.Μ. μετεστάθμευσε στην Σούδα.

Επίσης προσεγειώθησαν και 10 Ντακότα.

Την τεχνική υποστήριξη των Νοράτλας ανέλαβε η 340 Μοίρα και των 10 Ντακότα η 338 Μοίρα.

'Ετσι λοιπόν στην Σούδα υπήρχαν περί τα 60 F-84F (τα υπόλοιπα είχαν μετεγκατασταθεί στο Ελληνικό και στο Καστέλι), 20 Νοράτλας και 10 Ντακότα.

Ο ανεφοδιασμός των Νοράτλας και Ντακότα έγινε με βυτιοφόρα που διέθεσε η παρακείμενη Αμερικάνικη Βάση.

Όλη η Α' Μοίρα Καταδρομών (Δ/τής ο ταγματάρχης ΠΖ Γ. Παπαμελετίου) που εστάθμευε κοντά στο Μάλεμε θα μετεκινήτο στην Κύπρο.

Απετελείτο από 360 άνδρες δηλαδή απο 12 διμοιρίες των 30 ανδρών και επεβιβάστησαν στα αεροσκάφη 1 έως 11 και 14, 15. Επίσης ενισχύθηκε από 60 άντρες της Γ' Μ.Α.Κ. (Μοίρας Αμφιβίων Καταστροφών) με Δ/τή τον Ταγματάρχη (ΠΖ) Αριστείδη Παλαΐνη από τους οποίους οι 30 ήταν αξιωματικοί εκπαιδευτές, και οι οποίοι επεβιβάσθησαν στα αεροσκάφη 12 και 13.

Στα υπόλοιπα αεροσκάφη εφορτώθη ο βαρύς οπλισμός της Μοίρας δηλ. ΠΑΟ, μπαζούκας, όλμοι, νάρκες και πυρομαχικά. Η ενημέρωσις των πληρωμάτων των αεροσκαφών ξεκίνησε γύρω στις 21:00.

Εκεί εδόθη και το όνομα Νίκη στην αποστολή, από τον σμηναγό Γιώργο Δημητρό.

Το σχέδιο πτήσεως προέβλεπε: πτήση σε χαμηλό ύψος < 700 πόδια, σιγή ασυρμάτου, φώτα σβηστά, πορεία τραπεζιού, δηλ απο τη Σούδα στα Μάταλα από εκεί στη νοητή γραμμή του FIR Αθηνών-Καϊρου μέχρι την Κύπρο και από εκεί αριστερά πάνω στο νησί.

Ώρα απογειώσεως ωρίσθη η 22:00 με πεντάλεπτο διαχωρισμό αεροπλάνου προς αεροπλάνο ετσι ώστε ως τις 24:00 να έχουν απογειωθεί όλα τα αεροπλάνα.

Τα πρώτα 15 Νοράτλας ήταν έτοιμα για απογείωση στις 21:40.

Η τελευταία διαταγή απηγόρευε απογείωση μετά τις 24:00 διότι τα αεροσκάφη δεν θα προλάβαιναν την εκτέλεση της αποστολής πριν ξημερώσει. Οι απογειώσεις ξεκίνησαν στις 22:30 με την παρακάτω σειρά και το χαρακτηριστικό κλήσης:

Ενα Νοράτλας στην πίστα της Ελευσίνας πριν το 1974

Στις 22:30 το αεροσκάφος 135 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 1'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Μιχάλης Χοχλακάκης (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Αναστάσιος Δέμης (Υποσμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Παναγιώτης Ζελενίτσας (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Ιωάννης Σγούρος (Αρχισμηνίας)

Στις 22:35 το αεροσκάφος 140 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 2'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Ιωάννης Σφήκας (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Παναγιώτης Πανούσης (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Κωνσταντίνος Τυλιγάδης (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Ιωάννης Καραΐσκος (Αρχισμηνίας)

Στις 22:40 το αεροσκάφος 207 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 3'

 ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Σωτήριος Στέφας (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Γεώργιος Νεονάκης (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Αθανάσιος Παπαναστασίου (Υποσμηναγός) Ναυτίλος: Ιωάννης Δρίτσας (Αρχισμηνίας)

Στις 22:45 το αεροσκάφος 133 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 4'

 ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Βασίλειος Παναγόπουλος (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Στέργιος Συμεωνίδης (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Γεώργιος Δάβαρης (Ανθυποσμηναγός) Ναυτίλος: Ηλίας Άνθιμος (Αρχισμηνίας)

Στις 22:50 το αεροσκάφος 234 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 5'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Εμμανουήλ Δρακωνάκης (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Σωτήριος Παπούλης (Υποσμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Αναστάσιος Λούκος (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Βασίλειος Γκάνος (Αρχισμηνίας)

Στις 22:55 το αεροσκάφος 220 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 6'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Ιωάννης Παπακωνσταντίνου (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Δημήτριος Καρδαράς (Σμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Γεώργιος Σαλαπάτας (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Σωκράτης Κάβουρας (Αρχισμηνίας)

Στις 23:00 το αεροσκάφος 139 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 7'

 ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Γεώργιος Δημητρός (Σμηναγός) Συγκυβερνήτης: Βασίλειος Μέττας (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Γεώργιος Καγιαμπάκης (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Ιωάννης Ράζος (Αρχισμηνίας)

Στις 23:15 το αεροσκάφος 144 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 8'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Νικόλαος Τζανάκος (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Δημήτριος Λαυράνος (Ανθυποσμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Βασίλειος Τσιουρής (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Σαράντος Μουτσάτσος (Αρχισμηνίας)

Στις 23:35 το αεροσκάφος 142 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 9'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Ανδρέας Στραβοπόδης (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Αθανάσιος Παπαϊωάννου (Ανθυποσμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Αναστάσιος Καρδάκος (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Κωνσταντίνος Ρουμελιώτης (Αρχισμηνίας)

Στις 23:40 το αεροσκάφος 222 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 10'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Σωτήριος Παπαθανασίου (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Αθανάσιος Ιλαρρίδης (Αντισμήναρχος) Ιπτάμενος Μηχανικός: Ευάγγελος Πεδιαδιτάκης (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Γεώργιος Κουλούλας (Αρχισμηνίας)

Στις 23:51 το αεροσκάφος 189 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 11'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Γεώργιος Μήτσαινας (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Χριστ. Κυριακόπουλος (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Κωνσταντίνος Σίμος (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Αλέξανδρος Φούτσης (Αρχισμηνίας)

Στις 23:55 το αεροσκάφος 143 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 12'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Νικόλαος Αδαμόπουλος (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Δημήτριος Χατζηπαναγιώτης (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Ιωάννης Κομιανός (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Πολ. Βασιλάκος (Αρχισμηνίας)

Στις 23:58 το αεροσκάφος 151 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 13'

 ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Βασίλειος Νικολάου (Αντισμήναρχος-Διοικητής 354 Μοίρας) Συγκυβερνήτης: Γεώργιος Χατζηδάκης (Σμήναρχος-Υποδιοικητής 112ΠΜ) Ιπτάμενος Μηχανικός: Βασίλειος Γκορέζης (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Αντώνιος Κλεφτογιάννης (Αρχισμηνίας)

Στις 00:20 το αεροσκάφος 132 με χαρακτηριστικό κλήσης 'Νίκη 14'

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Παναγιώτης Λυμπερόπουλος (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Βασίλειος Κωτσόπουλος (Αντισμήναρχος) Ιπτάμενος Μηχανικός: Δημήτριος Μανής (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Αντώνιος Μπαραλιάκος (Αρχισμηνίας)

Στις 00:23 το αεροσκάφος 187 με χαρακτηριστικό κλήσης 'Νίκη 15'.

ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Ευάγγελος Πετρουλάκης (Επισμηναγός) Συγκυβερνήτης: Ευάγγελος Παπασταματίου (Επισμηναγός) Ιπτάμενος Μηχανικός: Σωτήριος Καρανταΐρης (Ανθυπασπιστής) Ναυτίλος: Ιωάννης Γραμματικός (Αρχισμηνίας)

Αεροσκάφος Νοράτλας απογειώνεται απο την Ελευσίνα

Τα υπόλοιπα 4 Νοράτλας και 10 Ντακότα στα οποία είχαν φορτωθεί πυρομαχικά δεν απεγειώθησαν, λόγω ελλείψεως χρόνου.

Οταν απεγειώθησαν και τα 15 Νοράτλας το Κέντρο Επιχειρήσεων της 115 Π.Μ έστειλε το σχετικό σήμα στο 28ο ΑΤΑ (Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας), και στο ΓΕΑ.

Με την σειρά τους το 28ο ΑΤΑ ή το ΓΕΑ ενημέρωσε το ΑΕΔ (Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων) το οποίο ενημέρωσε το ΓΕΕΦ (Λευκωσία) σε απλή γλώσσα και χωρίς κωδικοποίηση με το παρακάτω σήμα: "ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ".

Στην Κύπρο εν τω μεταξύ ως τις 12:00 τα τουρκικά αεροσκάφη είχαν πραγματοποιήσει δεκάδες προσβολές στο αεροδρόμο της Λευκωσίας και είχαν καταστρέψει τους διαδρόμους του.

Για τα Νοράτλας, η διατήρησις της πορείας ηταν πολύ δύσκολη λόγω της μή χρήσεως ραδιοβοηθημάτων εξαιτίας του πολέμου και του πολύ χαμηλού ύψους πτήσης (200-500 πόδια).

Κάποια στιγμή επέταξαν και πάνω από τον 6ο Στόλο που είχε πορεία προς την νότια Κύπρο.

Κατά την πτήση προς Κύπρο: Το "ΝΙΚΗ 3", όταν ευρίσκετο 100 μίλια απ' το νησί, παρουσίασε πρόβλημα στον αριστερό κινητήρα και αναγκάσθηκε να ελαττώση ταχύτητα από 150 μίλια στα 110 και έγιναν προετοιμασίες προσθαλασσώσεως.

Τελικά προσεγειώθη με έναν κινητήρα αλλά το αεροσκάφος κατεστράφη.

Το πλήρωμα επανεπατρίσθη με το "ΝΙΚΗ 5".

Το "ΝΙΚΗ 4", μετά απο 5 περίπου ώρες έφθασε πρώτο στην Κύπρο γύρω στις 02:00.

Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας διέθετε μόνο τον μικρό διάδρομο. Οι ένοπλοι πολίτες που είχαν επανδρώσει τα αντιεροπορικά όπλα, νομίζοντας ότι πρόκειται για εχθρικά αεροσκάφη άνοιξαν πύρ με αποτέλεσμα να χτυπηθή καίρια το Νίκη 4 που βρισκόταν στο τελικό στάδιο της προσγειώσεως, μόλις 3 μίλια από τον διάδρομο.

Το αεροσκάφος συνετρίβη φονεύοντας όλους πλήν του καταδρομέα ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ εκ Θεσσαλονίκης ο οποίος επρόλαβε και επήδηξε έξω από το φλεγόμενο αεροσκάφος μόλις πριν αυτό καταπέση και συντριβή. Επέζησε με 80% μόνιμη αναπηρία.

Το πλήρωμα του Νίκη 4 που έπεσε υπέρ Πατρίδος ήταν:.

1.     Παναγόπουλος Βασίλειος, κυβερνήτης, επισμηναγός εξ Αγρινίου.

2.     Συμεωνίδης Στέλιος, συγκυβερνήτης, επισμηναγός εκ Σερρών.

3.     Δάβαρης Γεώργιος, ιπτάμενος μηχανικός, ανθυποσμηναγός από το Κορωπί Αττικής.

4.     Άνθιμος Γεώργιος, ναυτίλος, αρχισμηνίας από Ηλιούπολη Αθηνών.

Οι Καταδρομείς του ΝΙΚΗ 4 που έπεσαν υπέρ Πατρίδος ήταν:

1.     Τσαμκιράνης Δημήτριος, ΔΕΑ, από Άγιο Λουκά Καβάλας

2.     Καβραχωρινός Νικόλαος, έφεδρος λοχίας, από Μονή Μαλεατσίου Ηρακλείου

3.     Τσιβιλάλης Στέφανος, έφεδρος λοχίας, από Χανιά

4.     Τσάκωνας Ευάγγελος, έφεδρος δεκανέας, από Ναύπλιο

5.     Χριστόπουλος Αθανάσιος, έφεδρος δεκανέας, από Περιστέρι Αθηνών

6.     Αναστόπουλος Ανδρέας, καταδρομέας, από Χαβάριο Ηλείας

7.     Γιαννακάκης Κοσμάς, καταδρομέας, από Χανιά

8.     Γιαννόπουλος Παναγιώτης, καταδρομέας, από Κρυονέρι Τριφυλίας Μεσσηνίας

9.     Γιαννακός Στέφανος, καταδρομέας, από Παλαιοκκλήσιο Καρδίτσας

10.  Δαλαμάγκας Ηλίας, καταδρομέας, από Ελασσόνα

11.  Δοϊτσίδης Χριστόπουλος, καταδρομέας, από Διδυμότειχο

12.  Ζησιμόπουλος Αντώνιος, καταδρομέας, από Βάρκιζα Αττικής

13.  Ηλίας Κωνσταντίνος, καταδρομέας, από Μαρκόπουλο Αττικής

14.  Κατερός Κωνσταντίνος, καταδρομέας, από Άρτα

15.  Κασιμάκης Σωτήριος, καταδρομέας, από Αίγινα

16.  Κουρούνης Σωτήριος, καταδρομέας, από Περιστέρι Αθηνών

17.  Λίγδης Χρήστος, καταδρομέας, από Αταλάντη Λοκρίδος

18.  Μπαρωτάς Κωνσταντίνος, καταδρομέας, από Βασιλικό Ευβοίας

19.  Μανιάτης Σπυρίδων, καταδρομέας, από Ζαχάρω Ολυμπίας

20.  Μονιάς Αιμίλιος, καταδρομέας, από Παράβολα Τριχωνίας

21.  Νάκος Γεώργιος, καταδρομέας, από Πλάτανο Τρικάλων

22.  Πρινιανάκης Στυλιανός, καταδρομέας, από Ηράκλειο

23.  Σιορώκης Δημήτριος, καταδρομέας, από Κεφαλληνία

24.  Σκιαδαρέσης Νικόλαος, καταδρομέας, από Σάμο

25.  Τούλης Ηλίας, καταδρομέας, από Ηράκλειο

26.  Τσούρας Σωτήριος, καταδρομέας, από Κορφές Καλαβρύτων

27.  Χατζόπουλος Χρήστος, καταδρομέας, από Διδυμότειχο

Το "ΝΙΚΗ 6" μόλις που απέφυγε σύγκρουση με αεροπλανοφόρο του 6ου Αμερικάνικου στόλου.

Το "ΝΙΚΗ 7" κτυπήθηκε από αντιαεροπορικά στην άτρακτο και τους κινητήρες με αποτέλεσμα να κάνη αναγκαστική προσγείωση εντός όμως του αεροδρομίου. Στο κατεστραμμένο πλέον αεροσκάφος υπήρχαν 2 νεκροί και 11 τραυματίαι καταδρομείς. Το πλήρωμα επανεπατρίσθη με το "ΝΙΚΗ 5".

Οι 2 υπέρ πατρίδος πεσόντες ήταν οι:

1.     Νόμπελης Σπυρίδων, καταδρομέας, από Αιγάλεω Αττικής

2.     Οικονομάκης Κωνσταντίνος, καταδρομέας, από Ζάρο Ηρακλείου

Και οι 11 τραυματίες ήταν οι:

1.     Λαντζουράκης Γ., έφεδρος λοχίας καταδρομών, από Κλήμα Ηρακλείου

2.     Τσιόγκας Π., έφεδρος λοχίας καταδρομών, από Κρόκο Κοζάνης

3.     Αντωνόπουλος Γ., καταδρομέας, από Αγρίνιο

4.     Φύσσαρης Ι., καταδρομέας, από Μυρωδάτο Ξάνθης

5.     Θεοδωρόπουλος Σ., καταδρομέας, από Πύργο Ηλείας

6.     Γκόγκος Κ., καταδρομέας, από Κέρκυρα

7.     Τσαγκαρόπουλος Δ., καταδρομέας, από Καλαμάκι Ζακύνθου

8.     Ξεφτύλης Κωνστ., καταδρομέας

9.     Παπαευσταθίου Ευστ., καταδρομέας

10.  Μαυρουδής Γεώργιος, καταδρομέας

11.  Πετρόπουλος Αντρέας, καταδρομέας

Το "ΝΙΚΗ 8" στις 01:20 περίπου ανεχαιτίσθη από αγγλικό αεροσκάφος τύπου LIGHTNING.

Το "ΝΙΚΗ 9" έλαβε προειδοποίηση στα ελληνικά από τον 6ο Στόλο να τηρή σιγή ασυρμάτου.

Το "ΝΙΚΗ 12" προσεγειώθη στην Λευκωσία στις 03:25 χωρίς καύσιμα και κατακτυπημένο από τα αντιαερπορικά. Παρέμεινε και κατεστράφη.

Το "ΝΙΚΗ 13" των διοικητών προσεγειώθη στην Ρόδο αφού χάθηκε λόγω βλάβης της πυξίδος.

Το "ΝΙΚΗ 14" αν και έφθασε στη Λευκωσία γύρω στις 4:10 δεν προσεγειώθη αλλά επέστρεψε προς την Ρόδο.

Τα άλλα αεροσκάφη που ακολουθούσαν υπέστησαν σημαντικές ζημιές. 'Ολα τα αεροπλάνα που ακολουθούσαν προσεγειώθησαν επιτυχώς, απεβίβασαν τους καταδρομείς και απεγειώθησαν για την επιστροφή, αφού έμειναν πίσω 3 απο αυτά που είχαν υποστεί ζημιές και δεν μπορούσαν να απογειωθούν (Νίκη 3, Νίκη 7, Νίκη 12).

Τα αεροπλάνα αυτά κατεστράφησαν, για να μην υπάρχει μαρτυρία που θα φανέρωνε την ελληνική παρουσία στον εχθρό.

Παρακάτω φαίνονται οι χρόνοι των περισσοτέρων Νοράτλας:

1.     Το 135 'Νίκη 1' εξετέλεσε την αποστολή του και στις 06:20 προσεγειώθη στην Σούδα

2.     Το 140 'Νίκη 2' εξετέλεσε την αποστολή του και στις 06:30 προσεγειώθη στην Σούδα.

3.     Το 234 'Νίκη 5' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:15 απεγειώθη στις 02:35 περίπου και στις 07:00 προσεγειώθη στην Ρόδο με σχεδόν άδειες δεξαμενές καυσίμων.

4.     Το 220 'Νίκη 6' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:10 απεγειώθη στις 02:30 και στις 06:40 προσεγειώθη όχι στην Σούδα αλλά στο Ηράκλειο Κρήτης λόγω ελλείψεως καυσίμων.

5.     Το 144 'Νίκη 8' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 03:12 απεγειώθη στις 03:30 και στις 05:45 προσεγειώθη στη Ρόδο με άδειες δεξαμενές καυσίμων.

6.     Το 142 'Νίκη 9' προσγειώθηκε στη Λευκωσία στις 02:50 απεγειώθη στις 03:00 περίπου και στις 07:15 προσεγειώθη στο Ηράκλειο Κρήτης

7.     Το 222 'Νίκη 10' εξετέλεσε την αποστολή του.

8.     Το 189 'Νίκη 11' εξετέλεσε την αποστολή του.

9.     Το 187 'Νίκη 15' προσεγειώθη στην Λευκωσία στις 04:20 απεγειώθη στις 04:55 και στις 07:30 προσεγειώθη στο Ηράκλειο Κρήτης

10.  Το πλήρωμα του ΝΙΚΗ 12 επανεπατρίσθη μετά από 15 ημέρες με το πλοίο ΣΑΠΦΩ.

 

Την 1 Αυγούστου 1974 από τον Δ/τη της 112Π.Μ. με ημερησία διαταγή προετάθησαν για την απονομή ΧΡΥΣΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΟΥ ανδρείας όλοι οι άνδρες της αεροπορίας που έλαβαν μέρος στην αποστολή Νίκη.

Το 1997 ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκος Κληρίδης απένειμε στους νεκρούς αεροπόρους το ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΤΩΝ ΠΡΟΜΑΧΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Την ίδια περίοδο ο δήμαρχος του Αγρινίου κ .Ε. Σόκος αφιέρωσε μία πλατεία και ένα αγαλμάτινο μνημείο στον αντισμήναρχο Βασίλειο Παναγόπουλο. Επίσης ο δήμαρχος Κρωπίας έδωσε το όνομα του Δάβαρη σε ένα δρόμο της πόλεως. ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗ.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗ

Η αποστολή ΝΙΚΗ, εκτός της ηθικής και ηρωικότατης πλευράς της, δηλαδή της διασώσεως κατά κάποιο τρόπο του γοήτρου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, είχε και πρακτικά αποτελέσματα. Το ουσιωδέστερο αποτέλεσμα ήτο η δυνατότης αμύνης και τελικώς διατηρήσεως του ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ. Το πρωί της Δευτέρας 22 Ιουλίου 1974, οι αλεξιπτωτιστές-καταδρομείς της Α' Μ.Κ. μετεφέρθησαν με κάθε μυστικότητα στον χώρο της Ιερατικής Σχολής Λευκωσίας. Το βράδυ συνεφωνήθη ανακωχή. Το πρωί της Τρίτης 23 Ιουλίου 1974 διετάχθησαν να υπερασπίσουν το ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ λόγω πληροφοριών ότι οι Τούρκοι, ύπουλα όπως πάντα και επωφελούμενοι της ανακωχής, πρόκειται να επιχειρήσουν κατάληψή του. Άμυνα του αεροδρομίου ήταν μία μικρή δύναμις της ΕΛΔΥΚ (120 άνδρες) και μία μικρότερη της Εθνοφρουράς με ένα ΠΑΟ 106χιλ. και πέντε παλαιά τεθωρακισμένα Μ-8.

Α' ΜΟΙΡΑ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ. ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ Παπαμελετίου, ταγματάρχης πεζικού 41ος Λόχος Διοικητής Πλάτων Κολοκοτρώνης 42ος Λόχος Διοικητής Δημοσθένης Ρούκας 43ος Λόχος Διοικητής Ιωάννης Κιουτσούκης Από την Ιερατική Σχολή η μοίρα μετεφέρθη με λεωφορεία της συγκοινωνίας, με κάθε μυστικότητα και με τους καταδρομείς να κρύβονται ώστε να μην φαίνονται απ' έξω. Τα λεωφορεία διέτρεξαν παραπλανητικές διαδρομές ώστε να μην κινήσουν υποψίες αλλά τελικά κατέληξαν στο αεροδρόμιο. Ο λόγος της μυστικότητος ήτο ότι οι Άγγλοι καθώς και οι Καναδοί του ΟΗΕ λειτουργούσαν ως κατάσκοποι υπέρ των Τούρκων. Με την μυστική άφιξή τους στο αεροδρόμιο έλαβαν αμέσως τέτοιες θέσεις μάχης ώστε να προστατεύουν από παντού τον χώρο. Οι Τούρκοι, νομίζοντας ότι το αεροδρόμιο διέθετε περί τους 150 άνδρες και μη γνωρίζοντας την άφιξη της Α' Μοίρας, έστειλε δύναμη 700 περίπου ανδρών οι οποίοι τελικώς εξοντώθησαν. Οι Καναδοί επληροφόρησαν τους Τούρκους περί των Ελλήνων Καταδρομέων και ο αγών έγινε σκληρότατος αφού οι Τούρκοι έρριψαν στην μάχη άλλους 2.000 άνδρες. Οι τουρκικές απώλειες ήταν τεράστιες. Τελικώς, κατόπιν επιμόνων και αυστηρών διαταγών του ΓΕΦ, την Τετάρτη 24 Ιουλίου 1974 το αεροδρόμιο παρεδόθη στον ΟΗΕ και παρέμεινε μη τουρκικό υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ μέχρι σήμερα. Απώλειες Ελλήνων: αρχιλοχίας τεθωρακισμένων Φωτόπουλος Αθανάσιος, ηρωικώς πεσών και καταδρομέας Ανδρουλάκης με καταστροφή του δεξιού χεριού του από ριπή Καναδών!!! Η Α' Μ.Κ. παρέμεινε στην Κύπρο και πολέμησε τον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ σαν 35η Μ.Κ.

...............................

21η Ιουλίου 1974
«Παιδιά πάμε στην Κύπρο»....

Νέες συγκλονιστικές λεπτομέρειες για την ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ των 300 καταδρομέων της Α΄ Μοίρας

Επιμέλεια: Γιάννης Φασουλάς

 

Αίσθηση προκάλεσε το πρωτοσέλιδο της «ΑΝΩΓΗΣ», με την αποκλειστική συνέντευξη του πρώην Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού Νικόλαου Ντούβα, στο προηγούμενο φύλλο, ο οποίος για πρώτη φορά μετά 32 χρόνια, μίλησε για την αποστολή αυτοκτονίας των 300 καταδρομέων που έφυγαν από το Μάλεμε για να πολεμήσουν τον «Αττίλα» στην Κύπρο το 1974. Ο Νικόλαος Ντούβας που υπηρετούσε ως υπολοχαγός την περίοδο εκείνη, έφερε μέσα από την κατάθεση του νέα συγκλονιστικά στοιχεία στο φως της δημοσιότητας για τη δράση της Α΄ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο, μια δράση που επιχειρήθηκε να θαφτεί, επειδή η Ελλάδα δεν ήθελε να φανεί ότι είχε στείλει τακτικό στρατό στην Κύπρο. Όμως, των αντρειωμένων οι πράξεις, αργά ή γρήγορα θα βρουν τη θέση που τους αρμόζει μέσα στην ιστορία. Ο π. αρχηγός ΓΕΣ, ο μοναδικός υψηλόβαθμος του ελληνικού στρατού με πολεμική πείρα και μάλιστα απέναντι στους Τούρκους, αναφέρθηκε στη συνέντευξη του στην ηρωική προσφορά και συμμετοχή στη μάχη της Κύπρου, τόσο του ταγματάρχη Βασίλειου Μανουρά όσο και του καταδρομέα Γιώργη Χρονιάρη. Ο ρόλος του πρώτου ήταν καθοριστικός για να μην πέσει το αεροδρόμιο της Λευκωσίας στα χέρια των Τούρκων, ενώ ο δεύτερος είχε μια αξιοθαύμαστη παρουσία στα πεδία των μαχών, γι΄ αυτό και προτάθηκε να τιμηθεί με το βραβείο ανδραγαθίας.

Η «ΑΝΩΓΗ», πιστή στην υπόσχεση που έδωσε στους αναγνώστες της, συνεχίζει και σε αυτό το φύλλο την παρουσίαση των γεγονότων της Κύπρου και το ρόλο των δυο Ανωγειανών στην ιστορική Μάχη του Αεροδρομίου, με βάση τη φορά αυτή, το συγκλονιστικό βιβλίο του υποπτεράρχου ιπτάμενου ε.α. Γεωργίου Μήτσαινα, ενός ήρωα αεροπόρου που συμμετείχε στην επιχείρηση αερομεταφοράς «ΝΙΚΗ» από την Κρήτη στην Κύπρο. Στις 517 σελίδες του βιβλίου είναι καταγεγραμμένες με κάθε λεπτομέρεια όλες οι επιχειρήσεις στην Κύπρο, από το 1964 έως το 1974. Το βιβλίο φέρει τον τίτλο: «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ – Αποστολή Αυτοκτονίας- Μεταφορά Καταδρομέων στην Κύπρο».

 

 

Η «ΑΝΩΓΗ» τιμά τους ήρωες του ΄74
με κεντρικό ομιλητή το π. Α/ ΓΕΣ Νικόλαο Ντούβα

 

Η «ΑΝΩΓΗ» με τη συμπλήρωση 32 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, οργανώνει ειδική εκδήλωση για να τιμήσει τους ήρωες καταδρομείς του 1974 που έφυγαν από το Μάλεμε για να πολεμήσουν τον «Αττίλα» στην Κύπρο. Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης, που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 31 Ιουλίου στις 8.30 μ.μ. στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου στ΄ Ανώγεια, θα είναι ο π. Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Νικόλαος Ντούβας, με θέμα: «Η άγνωστη δράση των ηρώων της Α' Μοίρας Καταδρομών το 1974 στην Κύπρο. Από το Μάλεμε στη Λευκωσία». Ο Νικόλαος Ντούβας, μετά τη συνέντευξη του στην «ΑΝΩΓΗ» για το ίδιο θέμα, θα μιλήσει για πρώτη φορά σε ανοιχτή εκδήλωση, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες της μοναδικής στα χρονικά της Ελλάδας επιχείρηση αερομεταφοράς. Θα αποκαλύψει την πραγματική αποστολή της Α' Μοίρας Καταδρομών, ενώ θα καταθέσει και τα προσωπικά του βιώματα, έτσι όπως τα έζησε ο ίδιος ως υπολοχαγός το ΄74 στην Κύπρο. Αμέσως μετά την τοποθέτηση του π. αρχηγού ΓΕΣ θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό. Στο τέλος της εκδήλωσης η «ΑΝΩΓΗ» θα απονείμει τιμητικές πλακέτες για την προσφορά τους στην πατρίδα, στο Νικόλαο Ντούβα και στους Ανωγειανούς Μαχητές της Κύπρου, το στρατηγό σήμερα και ταγματάρχη το 1974 Βασίλειο Μανουρά και στην οικογένεια του αείμνηστου καταδρομέα Γιώργη Χρονιάρη. Θα τιμηθούν επίσης όλοι οι καταδρομείς που πήραν μέρος στην επιχείρηση, στο πρόσωπο του προέδρου σήμερα του Συλλόγου Καταδρομέων Κρήτης.

Η κινητοποίηση της Α' Μοίρας Καταδρομών

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Ιουλίου 1974, κινητοποιήθηκε η Α' Μοίρα Καταδρομών που είχε έδρα το Μάλεμε της Κρήτης και διατάχθηκε να μεταβεί με το επιταγμένο οχηματαγωγό «ΜΑΡΘΑ» σε ένα από τα νησιά του Αιγαίου, σύμφωνα με τα υπάρχοντα σχέδια της. Ο Διοικητής της Μοίρας, Ταγματάρχης Γεώργιος Παπαμελετίου, διέταξε το Λόχο που βρισκόταν στο Ηράκλειο της Κρήτης να επιστρέψει στο Μάλεμε, παρά την αντίθετη γνώμη του Ταξίαρχου Γιάννακα, που ήταν Διευθυντής Διευθύνσεων Καταδρομών του Αρχηγείου Στρατού, που του είπε να περάσει το οχηματαγωγό από το Ηράκλειο να παραλάβει το Λόχο, για αποφυγή καθυστέρησης. Παράλληλα μερίμνησε και φόρτωσε σε ρυμουλκά οχήματα όλο τον οπλισμό της Μοίρας (όλμους- αντιαρματικά- βλήματα-σφαίρες κ.λ.π), έτσι ώστε μετά την αποβίβαση στο νησί, και εφόσον βρίσκονταν υπό πίεση οι Λόχοι να μην κουβαλάνε τα πυρομαχικά στους ώμους, αλλά να τα σέρνουν. Λίγο πριν επιβιβασθούν οι καταδρομείς στα επιταγμένα λεωφορεία, και περί ώραν 17:00, τηλεφωνεί στον Παπαμελετίου, ο Γιάννακας και του λέει: «Μετά από νεώτερη απόφαση δεν θα πάτε εκεί που διαταχθήκατε, αλλά θα πάτε στην Κύπρο με αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας από τη Σούδα (και όλα αυτά με μισόλογα) γι' αυτό να μην πάρεις βαρέα πυρομαχικά. Αγνόησε και αυτήν την εντολή και πήρε όλο το βαρύ οπλισμό, τα αντιαρματικά, πυρομαχικά όλων των αντιαρματικών, καθώς και επιπλέον βλήματα.Κάλεσε τον Υποδιοικητή Ταγματάρχη Άγγελο Αβραμίδη και το Διευθυντή του 3ου Γ Τάγματος, Βασίλειο Μανουρά, τους ενημέρωσε για την αλλαγή, τονίζοντάς τους να μην πουν τίποτε στους καταδρομείς, για να μη διαρρεύσει η μυστικότητα της αποστολής, και τους διέταξε να κάνουν ανακατανομή των φόρτων, διότι αυτά που θα έπαιρναν με το πλοίο ήταν πολλά. Όταν επιβιβάστηκαν οι καταδρομείς στα επιταγμένα λεωφορεία, ανέβηκε σε κάθε λεωφορείο και τους είπε: «Παιδιά, πάμε στην Κύπρο με αεροπλάνα. Τα πράγματα κάτω δεν είναι πολύ δύσκολα. Επειδή μέχρι να φθάσουμε κάτω δεν θα έχουμε δυνατότητα να ιδωθούμε, γι' αυτό θέλω από εσάς να έχετε απόλυτη εμπιστοσύνη στους ανωτέρους σας, έσιω κι αν αυτός είναι αρχαιότερος στρατιώτης». Ακολούθως αναχώρησε με τζιπ του, για το αεροδρόμιο και στη συνέχεια η φάλαγγα με επικεφαλής ιόν Υποδιοικητή. Όταν έφθασε στην αίθουσα ενημέρωσης της 340 Μ, και μετά από συνεννόηση με τους εκεί χειριστές, αποφάσισαν να επιβιβασθούν σε κάθε αεροπλά-νο (ΝΟRΑΤLΑ5) 30 καταδρομείς, με τον οπλισμό τους. Για τα πυρομαχικά είπε ότι: «Δεν γνωρίζει ακριβώς το βάρος. Θα είναι όμως τα τελείως απαραίτητα για κάθε διμοιρία, που θα επιβιβασθεί στο αεροπλάνο». Μετά την ενημέρωση των πληρωμάτων από τον Στεφαδούρο, την οποίαν παρακολούθησε, επιβιβάσθηκε σ' ένα από τα μεσαία ΝΟRΑΤLAS μαζί με τόν Μανουρά, δεν γνωρίζει σε ποιο ΝΙΚΗ, αφού προηγουμένως είχε δώσει εντολή, όπως ο κάθε Λόχος επιβιβασθεί σε τρία συνεχόμενα αεροπλάνα με τον Λοχαγό και σε κάθε αεροπλάνο να υπάρχει ο Διμοιρίτης.

Προσπάθεια των Τούρκων για κατάληψη του αεροδρομίου Λευκωσίας

Στη συνέντευξη του ο Παπαμελετίου είπε: «Βηματίζοντας νευρικά στο προαύλιο του Μετοχίου της Μονής Κύκκου, σκεπτόμουν συνέχεια την απώλεια του πληρώματος και των καταδρομέων μου. Στις 07:15 περίπου, μου τηλεφωνεί ο Ταγματάρχης Γεώργιος Λιάπης από το ΓΕΕΦ. και μου λέει: "Γιώργη, υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας στο αεροδρόμιο Να στείλεις αμέσως ένα Λόχο". Διέταξα αμέσων τον Υπολοχαγό Πλάτωνα Κολοκοτρώνη να πάρει το Λόχο του, να επιβιβασθεί στα λεωφορεία, και να πάει στο αεροδρόμιο. Πληροφορίες του είπα θα πάρεις από τον Παπαδόπουλο και δεν ξέρω από ποιόν άλλον, διότι δεν μου είπαν περισσότερες λεπτομέρειες. Υπέθεσα, ότι το ΓΕΕΦ φοβόταν μήπως οι Τούρκοι τους αιφνιδιάσουν με ρίψεις αλεξιπτωτιστών, καταλάβουν το αεροδρόμιο και υψώσουν τούρκικη σημαία. Αγνοούσα τελείως το γεγονός, όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων, ότι τουρκικές δυνάμεις είχαν πλησιάσει το αεροδρόμιο. Ήταν εγκληματική αυτή η παράλειψη ενημέρωσης μου. Πολύ γρήγορα, ξανατηλεφωνεί ο Λιάπης και μου λέει: "Γιώργη, να στείλεις και άλλο Λόχο". Έδωσα εντολή στον Λοχαγό Γιάννη Κιουτσούκη, να πάρει το Λόχο του και να πάει γρή-γορα στο αεροδρόμιο. Παράλληλα διέταξα τον Ταγματάρχη Βασίλη Μανουρά, που ήταν Διευθυντής του 3ου Γραφείου της Μοίρας να επιβιβασθεί στο τελευταίο λεωφορείο και να πάει και εκείνος στο αεροδρόμιο και να αναλάβει τη Διοίκηση της διλοχίας. Πριν ξεκινήσει καλά -καλά, ο Λόχος, μου ξανατηλεφωνεί και μου λέει: «Γιώργη να πάει και 3ος Λόχος». Τον ρώτησα τι συμβαίνει; και μου είπε: «Είναι ανάγκη. Στείλ'τους γρήγορα, και μου κλείνει το τηλέφωνο". Αμέσως διέταξα τον Υπολοχαγό Δημοσθένη Ρούχα να πάρει το Λόχο του και να πάει στο αεροδρόμιο. Αφού έφυγαν οι μάχιμοι Λόχοι, είπα στον Λοχαγό Γεώργιο Μπαραμπούτη, Διοικητή του Λόχου Διοικήσεως: "Φεύγω για το αεροδρόμιο. Όταν έρθουν οι Αξιωματικοί από την αναγνώριση των νεκρών και την επίσκεψη των τραυματιών, φορτώστε όλα τα υλικά και ελάτε στο αεροδρόμιο". Επιβιβάσθηκα στο Landrover, που μου είχαν διαθέσει, στο οποίο είχα τοποθετήσει τη μεγάλη κεραία του ασυρμάτου, με οδηγό έναν Κύπριο Αστυνομικό- το μικρό του όνομα ήταν Γιαννάκης- τον οδηγό, και τον ασυρματιστή μου. Όπως πληροφορήθηκα αργότερα. οι Λόχοι του Κιουτσούκη και του Ρούκα, έφθασαν ταυτόχρονα στο αεροδρόμιο και ο Ρούκας πήρε πρώτος εντολές από τον Μανουρά και ανέπτυξε το Λόχο του στο κεντρικό κτήριο του αεροδρομίου και στη συνέχεια ο Κιουτσούκης, που ανέπτυξε το Λόχο του στο κτήριο της ΣΙΤΑ (αντίστοιχο ελληνικό ΟΤΕ), που ήταν εκτός αεροδρομίου. Σε απόσταση περίπου 200 μέτρων από την πύλη του αεροδρομίου, δέχομαι μία ριπή από αριστερά, από το μέρος που ήταν τα οικήματα της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Αμέ-σως, διέταξα τον Κύπριο οδηγό να σταματήσει, λέγοντας "βαλλόμεθα πηδάτε έξω". Πήδησα πρώτος και ακολούθησαν και οι άλλοι. Είμαι πλέον βέβαιος πως οι σφαίρες που ρίχτηκαν εναντίον μου, ήταν σφαίρες των 9 μιλιμέτρ από μικρό αυτόματο όπλο, και εκτιμώ πως αυτές τις έριξαν οι δυνάμεις του ΟΗΕ, που ήταν αριστερά μου, ενώ οι Τούρκοι, όπως διαπίστωσα, ήταν δεξιά μου, και αυτό για να μας προκαλέσουν σύγχυση, μόλις είδαν το landrover με την κεραία του ασυρμάτου που προε-ξείχε, διότι κατάλαβαν ότι στο όχημα αυτό ήταν ο επικεφαλής των δυνάμεων που είδαν και μπήκαν μέσα στο αεροδρόμιο. Εκτιμώ ότι, η επέμβαση των δυνάμεων του ΟΗΕ αυτή την ώρα έγινε για να μην προλάβουμε να αναπτύξουμε τον οπλισμό μας (πολυβόλα, οπλοπο-λυβόλα. αντιαρματικά κ.λ.π.), διότι μόλις λίγο πριν είχαν φθάσει οι Λόχοι στο αεροδρόμιο, υποβοηθώντας με αυτόν τον τρόπο, τις δυνάμεις των Τούρκων να καταλάβουν το αεροδρό-μιο. Κάτι, ενδεχομένως που είχαν από κοινού συμφωνήσει, δεδομένου ότι με την ανοχή τους προωθήθηκαν οι Τούρκοι στο αεροδρόμιο.

Εσωτερικό αεροσκάφους «Νοράτλας» που μετέφερε τους καταδρομείς στην Κύπρο

 ......................

Η μάχη του αεροδρομίου

Μετά την ριπή αυτή άρχισε η ανταλλαγή πυρών των τουρκικών δυνάμεων, με τις δυνάμεις που ήταν μέσα στο αεροδρόμιο (Ένας Λόχος, 40 περίπου Κυπρίων καταδρομέων της 33ης Μοίρας Καταδρομών υπό τόν Ανθυπολοχαγό Χρήστο Κότσαλη, την 419 ΜΠΑ 36 ατόμων υπό τον Σμηναγό Θεόδωρο Κόλλια, και λίγων ατόμων που είχε ο Παπαδόπουλος με ένα άρμα μάχης και ένα τεθωρακισμένο όχημα, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Αρχιλοχίας Αθανάσιος Φωτόπουλος αλλά και των Λόχων της Α' Μοίρας Καταδρομών, που είχαν πάρει επίκαιρες θέσεις μέσα και έξω από το αεροδρόμιο. Σημειώνεται το γεγονός ότι μέσα στο αεροδρόμιο, εκτός από τούς τρεις Λόχους, ήταν και ο Λόχος Διοικήσεως του Λοχαγού Γεωργίου Μπαραμπούτη, ο οποίος ενώ ξεκίνησε πίσω από τον Διοικητή της Μοίρας, είχε προλάβει και είχε μπει στο αεροδρόμιο ακολουθώντας διαφορετικό δρομολόγιο, λίγο πριν δεχθεί τα πυρά ο Παπαμελετίου. Το επιβεβαίωσε και ο Μανουράς, που του έδωσε οδηγίες, λίγο πριν αρχίσει η μάχη. Η θέση που βρισκόταν ο Παπαμελετίου. καλυμμένος σε ένα ρείθρο με βαθούλωμα δίπλα στο δρόμο, ήταν μεταξύ του Λόχου του Κιουτσούκη και των Τούρκων. Οι καταδρομείς που ήταν μέσα στο αεροδρόμιο, δεν γνώριζαν ποιος ήταν αυτός με το Landrover, και άρχισαν να τον κτυπούν και εκείνοι, στο σημείο που βρισκόταν. Συνεχίζοντας ο Παπαμελετίου, είπε: «Η ώρα πρέπει να ήταν περίπου 11:00. όταν άρχισε η ανταλλαγή των πυρών, από τα οποία τραυματίσθηκε ο Κύπριος οδηγός μου Γιαννάκης στη μέση, κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, από σφαίρα που εξοστρακίσθηκε, αλλά δεν ήταν σοβαρή η κατάσταση του, όπως και ο αγγελιοφόρος μου ο Σπύρος που είχε δεχθεί σφαίρα στον ώμο, και αυτός ελαφρά, και εμένα με είχαν χτυπήσει κάτι σκάγια, που διαπίστωσα την άλλη ημέρα. Αιφνιδιάστηκα από την εξέλιξη αυτή, διότι δεν γνώριζα ότι οι Τούρκοι είχαν φθάσει τόσο κοντά στο αεροδρόμιο, και ομολογώ ότι ανησύχησα για την τύχη των ανδρών που είχαν προηγηθεί. Φοβόμουν μήπως είχε βληθεί κανένα λεωφορείο και είχα και άλλα θύματα πλέον αυτών από το δυστύχημα του ΝΟΚΑTLAS. Ήμουν σε τρομερή υπερένταση. Ο Κύπριος που ρώτησα, είπε ότι η γραμμή εκεχειρίας είναι 2 χιλιόμετρα από το σημείο που ειμασταν και επί πλέον παρεμβάλλεται η ΕΛΔΥΚ.Ακινητοποιημένος, εκεί στο ρείθρο του δρόμου, ευτυχώς, μπροστά μου υπήρχε και μια μεγάλη πέτρα, που μου παρείχε κάλυψη, 

Γ Παπαμελετίου

 Πρώτη φορά στην καριέρα μου ένιωσα τόσο αδύναμος, από την ελλιπή ενημέρωση του ΓΕΕΦ. Έπρεπε να με είχαν ενημερώσει, να γνώριζα ότι υπήρχαν Τούρκοι εκεί, διότι θα έπαιρνα τα ανάλογα μέτρα. Ήταν απαράδεκτη η όλη κατάσταση που επικρατούσε στο ΓΕΕΦ, από την ώρα που φθάσαμε στην Κύπρο.

Μανουράς: «Θα κάνουμε αντεπίθεση»...

Έπρεπε, με κάθε τρόπο να πάρω τον ασύρματο που ήταν στο LANDROVER το οποίο ήταν σε κάποια απόσταση. Έδωσα οδηγίες στον ασυρματιστή, πως να ενεργήσει και κατάφερα τε-λικά και το πήρα. Στο διάστημα της κίνησης αυτής ρίχτηκαν από τους Τούρκους πυρά ενα-ντίον του, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Σημειώνω εδώ, ότι ήταν τόσο κοντά μου οι Τούρκοι που άκουγα τις συνομιλίες τους. Ανάσανα από ανακούφιση. Όταν τον άνοιξα άκουσα τον Μανουρά που μίλαγε με τους Λοχαγούς. Παρεμβαίνοντας, το πρώτο που τον ρώτησα ήταν να μου πει αν είναι καλά. Καλά είμαστε, είπε. Τον ξαναρώτησα. Σίγουρα; Σίγουρα κύριε Διοικητά. Τρελάθηκα από τη χαρά μου. Ακολούθως -είπα-: "βρίσκομαι κοντά στο αεροδρόμιο, δίπλα από το φυλάκιο ίων ΟΗΕδων, εκεί που είναι οι σημαίες. Όλοι θα εκτελείτε ό,τι σας πει ο Μανουράς. Εγώ θα είμαι σε ακρόαση". Αμέσως, είπε, ο Μανουράς: "Κύριε Διοικητά θα κάνουμε αντεπίθεση να' ρθούμε να σας πάρουμε". Όχι, είπα. Είναι επικίνδυνη ενέργεια. Μετά από κάμποση ώρα, είχαν αραιώσει τα πυρά, διότι όπως έμαθα εκ των υστέρων, οι Τούρκοι είχαν αρκετά θύματα, από αυτήν την ανταλλαγή πυρών, είδα δύο τεθωρακισμένα ο-χήματα, ένα άρμα παλιού τύπου και ένα τεθωρακισμένο όχημα πιο μικρό, να έρχονται από το αεροδρόμιο προς το μέρος μου. Είδα στον πυργίσκο του άρματος κάποιον που έβαζε κατά των Τούρκων που ήταν σε κοντινή απόσταση. Όταν πλησίασε, του φώναξα, αλλά εκείνος δεν άκουγε. Οι Τούρκοι ανταπέδωσαν τα πυρά και μία σφαίρα εξοστρακίσθηκε, τον κτύπησε και πήδησε από το άρμα, έπεσε κάτω και κούναγε το χέρι. Νομίζοντας ότι είχε τραυματισθεί, είπα στον Μανουρά να στείλει ένα νοσοκομειακό να τον παραλάβει, αλλά δυστυχώς ήταν νεκρός. Ήταν ο Αρχιλοχίας Αθανάσιος Φωτόπουλος, τον οποίον πήρε ο Λόχος του Κιουτσούκη και τον πήγε στο αεροδρόμιο. Μετά τη δυσάρεστη αυτή εξέλιξη τα δύο τεθωρακισμένα επέστρεψαν πίσω. Φώναξα στον επικεφαλής του άρματος, διότι ήθελα να με καλύπτει από την δεξιά πλευρά που ήταν οι Τούρκοι, για να μπορέσω να πάω στο αεροδρόμιο, δυστυχώς ήταν άτυχος ο Αρχιλοχίας. Όπως έμαθα αργότερα, από τον Κιουτσούκη και τον Κότσαλη, που ήταν στην ταράτσα του κτηρίου της ΣΙΤΑ, όταν είδαν τα οχήματα αυτά να έρχονται προς το μέρος μου, πύκνωσαν τα πυρά εναντίον των Τούρκων και εκείνοι απομακρύνονταν από την περιοχή. Μετά από τα γεγονότα αυτά, που κράτησαν μιάμιση ώρα περίπου ενεργοποιήθηκαν οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, βγήκαν από τα φυλάκια τους, ύψωσαν λευκές σημαίες και διέταξαν "ΠΑΥΣΑΤΕ ΠΥΡ". Στη συνέχεια, επιβιβάσθηκα στο Landover, που οδηγούσε ο εξ' Ελλάδος οδηγός μου, και πήγα στο αεροδρόμιο, όπου συνάντησα τον Μανουρά στο κεντρικό κτήριο, καθώς και τους Μπαραμπούτη, Ρούκα, Κολοκοτρώνη που ήταν εκεί. ενώ ο Κιουτσούκης ήταν στο εκτός του αεροδρομίου οίκημα.Από την ταράτσα που βρισκόταν ο Μπένος, όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων, ήταν και ένας καταδρομέας από την Πάτρα πολύ καλός σκοπευτής. Αυτός ο καταδρομέας είδε μια ομάδα Τούρκων και με μία βολή σκότωσε 12, όταν τους είδε να τρέχουν για να απομακρυν-θούν από την περιοχή. Ο Υποδιοικητής με τον Κυριάκο, που ακολουθούσαν, τους μέτρησαν. Είδαν δε, και τα τούρκικα ασθενοφόρα που μάζευαν τους νεκρούς και τους τραυματίες, μετά το "ΠΑΥΣΑΤΕ ΠΥΡ.



«Είχαν πολλά θύματα οι Τούρκοι»...

Εκτιμώντας τα γεγονότα, όπως εξελίχθηκαν, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι οι δυνάμεις του ΟΗΕ, διέταξαν τότε "ΠΑΥΣΑΤΕ ΠΥΡ" για να σώσουν τους Τούρκους, αφού διαπίστωσαν ότι είχαν αρκετά θύματα και τραυματίες. Διαπίστωσαν, προφανώς, ότι θα τους εξολοθρεύα-με όλους. Γιατί αν ήθελαν να προσφέρουν τις καλές τους υπηρεσίες, θα έπρεπε να είχαν κάνει νωρίτερα την κίνηση αυτή, και όχι μετά, που διαπίστωσαν τα αποτελέσματα αυτής της ολιγόωρης μάχης.



Διοικητής των καταδρομέων της πρώτης μοίρας

Γεώργιος Παπαμελετίου

Όπως αποδείχθηκε μετά και από σχετικά σήματα που υπεκλάπησαν από την ΚΥΠ, ήταν μία τούρκικη διλοχία 150 στρατιωτών, που είχε ως αποστολή να καταλάβει το αεροδρόμιο, πριν αυτό παραδοθεί στις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών. Η διλοχία αυτή είχε και 4 άρματα μάχης τα οποία ήταν προσανατολισμένα προς την ΕΛΔΥΚ, προφανώς για να καλύπτει τα νώτα της. Υπήρχε επίσης και ένα άλλο άρμα πάνω στο ύψωμα με αδιευκρίνιστα σημαία, το οποίο εκτιμάται ότι κι αυτό ήταν τούρκικο. Από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ δεν έπεσε ούτε μια τουφεκιά όσο διάστημα διήρκησε η ανταλλαγή των πυρών μας με τους Τούρκους, ούτε στον αέρα, έστω για αντιπερισπασμό. Όπως πληροφορήθηκα πολύ αργότερα, έγινε αυτό για να μην κατηγορηθεί η ΕΛΔΥΚ, ότι παραβίασε την εκεχειρία. Ησθάνοντο, οι αρ-μόδιοι του ΓΕΕΦ, τόσο ένοχοι που έκαναν πιστά ότι τους έλεγαν οι ΟΗΕδες πράγμα που εκείνοι το είχαν αντιληφθεί. Σημειώνω επίσης το γεγονός, ότι μετά την κατάπαυση του πυρός, ο Ταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος που ήταν υπεύθυνος για την άμυνα του αεροδρομίου, δεν ήρθε να με συναντήσει. Τα γεγονότα, όπως τα περιέγραψε ο Παπαμελετίου, τα επιβεβαίωσαν και οι Μανουράς, Κυριάκος, Κιουτσούκης, Ρούκας. Κολοκοτρώνης, Ντούβας, Μπαραμπούτης και Κότσαλης. Στις συνεντεύξεις τους, οι αξιωματικοί επιτελείς της Α΄ Μοίρας καθώς και οι Λοχαγοί των Λόχων, εκτός των άλλων, είπαν: Μανουράς: «Μετά την ενημέρωση από τον Διοικητή, για τη θέση που βρισκόταν, ζήτησα από τον Παπαδόπουλο να μας διαθέσει το τεθωρακισμένο όχημα για να πά-με να τον πάρουμε, διότι εμείς δεν είχαμε άρματα. Πράγμα που έκανε». Κυριάκος: «Για την επίσκεψη των τραυματιών πήγαμε και οι τέσσερις (Υποδιοικητής, Ντούβας, Ιατρός και εγώ). Στη συνέχεια εγώ με τον Ντούβα πήγαμε στον τόπο που είχε καταρριφθεί το αεροπλάνο. Το θέαμα που αντικρύσαμε ήταν φοβερό. Όλοι, πλην τριών, ήταν καμμένοι. Αναγνώρισα το συγκυβερνήτη Συμεωνίδη, από τη φόρμα του οποίου αφαιρέσαμε διάφορα προσωπικά αντικείμενα και το πιστόλι του, τα οποία δώσαμε στο ΓΕΕΦ, τον ΔΕΑ Τσαμκιράνη και έναν τρίτο που δεν τον θυμάμαι. Το αεροπλάνο είχε αυλακώσει το έδαφος, περίπου 30 μέτρα , και στη συνέχεια είχε πέσει σε μια μικρή χαράδρα. Ο ένας κινητήρας είχε αποκολληθεί και είχε καρφωθεί απέναντι. Όταν επιστρέψαμε, φύγαμε αμέσως για το αεροδρόμιο, σύμφωνα με τις οδηγίες του Διοικητή. Προηγείτο ένα φορτηγό με πυρομαχικά, ένα Landover και ακολουθούσαμε με άλλο Landover, εγώ με τον Κοσκινά. Όταν βρισκόμασταν στην ευθεία για το αεροδρό-μιο, 1000 μέτρα από την πύλη, δεχθήκαμε πυρά από τους Τούρκους, οι οποίοι ήταν σε α-πόσταση 50 μέτρων . Πηδήσαμε αμέσως από το Landover και καλυφθήκαμε στο χαντάκι του δρόμου. Το ίδιο έκαναν και οι επιβαίνοντες στο REO και στo τζίπ. Ήμασταν περίπου 10 άτομα. Έρποντας πήγαμε 50 μέτρά πίσω και καλυφθήκαμε σ' ένα βενζινάδικο. Από το σημείο αυτό βλέπαμε τους Τούρκους που χτυπούσαν, αλλά δεν ήμασταν βέβαιοι αν ήταν Τούρκοι ή Έλληνες, διότι φορούσαν τις ίδιες στολές και δεν μπορούσα να φαντασθώ ότι ήταν Τούρκοι και είχαν πλησιάσει τόσο κοντά στο αεροδρόμιο, επειδή είχαμε εκεχειρία και διότι λίγο πιο πέρα ήταν κάτι υψώματα που κατείχε η ΕΛΔΥΚ. Αν γνώριζα ότι ήταν Τούρκοι θα τους σκότωνα όλους». Ο Παπαμελετίου που ήταν παρών στη συζήτηση. συμπλήρωσε: «Ο Κυριάκος ήταν πολύ καλός σκοπευτής, τον είχα στη σκοπευτική ομάδα. Είμαι βέβαιος ότι θα τους σκότωνε όλους, από τη θέση που βρισκόταν, αν είχαμε μια σωστή ενημέρωση από τους αρμοδίους του ΓΕΕΦ». Συνεχίζοντας ο Κυριάκος είπε: «Όση ώρα ήμασταν με τον Υποδιοικητή, τον Ντούβα, τον Κοσκινά και τους άλλους στο βενζινάδικο θυμάμαι, σαν και τώρα, δύο χαρακτηριστικά περιστατικά. Το ένα ήταν ότι, πέρασε κάποιος με πολιτικά, μπλε παντελόνι και άσπρο πουκάμισο και προχωρούσε πεζός για το αεροδρόμιο. Μας κίνησε την περιέργεια και τον σταματήσαμε. Μας είπε ότι είναι Ελληνοκαναδός και ότι θέλει να πάει να συναντήσει την Ταξιαρχία των Ελλήνων Καταδρομέων που είναι στο αεροδρόμιο και ότι είχε υπηρετήσει στο Βιετνάμ. Μιλούσε σπαστά ελληνικά. Όταν του είπαμε ότι δεν μπορεί να προχωρήσει, διότι οι Τούρκοι χτυπάνε, μας απάντησε: "όχι, εμένα θα με αφήσουν". Προβληματισθήκαμε με τον Υποδιοικητή και τον αφήσαμε να προχωρήσει, αλλά με την προϋπόθεση ότι όταν θα τον φωνάξουμε να γυρίσει πίσω, θα γυρίσει αμέσως διότι θα τον έ-χουμε συνέχεια στο σκοπευτικό μας, και αν δεν υπακούσει θα τον σκοτώσουμε. Έφυγε και προχωρούσε «σαν κύριος». Οι Τούρκοι, που συνέχιζαν τα πυρά με τους δικούς μας, μόλις τον είδαν σταμάτησαν. Όταν εμείς σηκώναμε την κάνη του όπλου αμέσως μας πυροβολούσαν. Το γεγονός αυτό μας προξένησε την περιέργεια και τον φωνάξαμε να γυρίσει πίσω, πράγμα που έκανε. Εκτιμήσαμε ότι ήταν μια προ -συνεννοημένη κίνηση του. Όταν γύρισε, του είπαμε ότι είναι Τούρκος και μας είπε ψέματα. Το παραδέχθηκε αμέσως. Μας είπε ότι είναι Υπολοχαγός των ειδικών δυνάμεων, και τον αριθμό μητρώου του. Καμία άλλη πληροφορία. Εκτιμήσαμε ότι. ήθελε να δει τη δύναμη των καταδρομών που ήταν μέσα στο αεροδρόμιο, γιατί είχαν την εντύπωση ότι ήμασταν Ταξιαρχία. Στη συνέχεια τον παραδώσαμε στο ΓΕΕΦ. Το άλλο ήταν ότι, το βενζινάδικο απείχε περίπου 300 μέτρα από τις Αγγλικές εγκαταστά-σεις και βλέπαμε καθαρά, πάνω σε έναν υδατόπυργο έναν Άγγλο να πυροβολεί εναντίον μας. Μετά από λίγο χάθηκε. Πιθανόν να χτυπήθηκε από τους δικούς μας.

Χρονιάρης: «Ωσάν το κοκοσάλι πέφτουν οι σφαίρες...»

Η Μοίρα μας συνέχιζε την ανταλλαγή πυρών με τους Τούρκους που ήταν κοντά μας και μερικά από τα πυρά τους δεχόμασταν και εμείς, δεδομένου ότι δεν γνώριζαν ποιοι είμαστε». Τελειώνοντας ο Κυριάκου συμπλήρωσε. «Όταν πλησιάσαμε με το NORATLAS τη Λευκωσία, πήγα στο πιλοτήριο να δω τι γίνεται. Από εκεί είδα τις λάμψεις των αντιαεροπορικών πυρών που θύμιζαν τα βεγγαλικά της Ανάστασης και ρώτησα τον Στέφα, τι θα κάνει; Εκείνος μου είπε πως θα προσγειωθεί. Μετά από αυτό πήγα και κάθισα στο Gargo, δίπλα από έναν καταδρομέα που ήταν από τα Ανώγεια της Κρήτης (ο Γεώργιος Χρονιάρης), ο οποίος γυρίζει και μου λέει με την κρη-τική του προφορά: "ω πωπώ κύριε διοικητά, σαν κουκοσάλι (χαλάζι) χτυπάει". Ήταν οι σφαίρες που χτυπούσαν το αεροπλάνο. Στη συνέχεια μας ενημέρωσαν οι ΟΗΕδες, ότι αποφασίστηκε να παραληφθεί το αεροδρόμιο από αυτούς. Μετά από αυτό φύγαμε και πήγαμε στο εφεδρικό του Μακαρίου». Κιουτσούκης: «Ο Μανουράς με διέταξε αρχικά να πάω στον πύργο, διότι οι άλλοι δύο Λόχοι είχαν αναπτυχθεί μέσα στο κυρίως κτήριο του αερολιμένα και σε άλλα σημεία. Αφού ανέπτυξα το Λόχο μου γύρω από τον πύργο, ανέβηκα στην κορυφή του για να κάνω αναγνώριση της περιοχής. Γρήγορα, όμως, διατάχθηκα, από τον Μανουρά, να μεταβώ στο κτήριο που ήταν διάφορες υπηρεσίες της ΣΙΤΑ (αντίστοιχου του ελληνικού ΟΤΕ). Ήταν ένα διώρο-φο, εκτός τον αεροδρομίου 150- 200 μ. και δέσποζε όλης της περιοχής. Ήμουν, πολύ κοντά στο δρόμο προσέγγισης του αεροδρομίου, και σε πολύ κοντινή απόσταση με τα τουρκικά ένοπλα τμήματα». Κολοκοτρώνης: «Μόλις έφθασα στο αεροδρόμιο συνάντησα τον Παπαδόπουλο, ενημερώθηκα για την ύπαρξη τουρκικής δύναμης κοντά στην περιοχή και από κοινού αποφασίσαμε, και ανέπτυξα το Λόχο σε επίκαιρες θέσεις του αεροδρομίου και έστειλα στην ταράτσα του κεντρικού κτηρίου ομάδα καταδρομένων με επικεφαλής τον Υπολοχαγό Μπένο». Μπαραμπούτης: «Παρότι έφυγα πίσω από τον Διοικητή της Μοίρας, είχα προλάβει και μπήκα με το Λόχο μου μέσα στο αεροδρόμιο και πήρα οδηγίες από τον Μανουρά, λίγη ώρα πριν δεχθεί τα πυρά ο Διοικητής, όπως έμαθα εκ των υστέρων, και αρχίσει η μάχη του αεροδρομίου». Ντούβας: «Στον τόπο του ατυχήματος, θυμάμαι ότι το NOKATLAS ήταν κομμένο, εκτός από ένα μέρος του κόκπιτ και του ουραίου τμήματος και οι τροχοί του ήταν σε μια απόστα-ση 200 περίπου μέτρων μακριά. Τέσσερις καταδρομείς τους είχαν βάλλει στη σειρά, ήταν αναγνωρίσιμοι και τους έβαλα τα ονόματα. Αυτοί ήταν ο Τσαμκιράνης, ο Χριστόπουλος, ο Χαντζόπουλος και ένας άλλος που δεν τον θυμάμαι. Στο κόκπιτ είδα τον Δάβαρη, που φαινόταν σαν να ήταν όρθιος, αλλά ήταν νεκρός. Πήγα να τον σηκώσω από τις μασχάλες και στα χέρια μου έμεινε μόνον το κορμί του. Το υπόλοιπο μέρος του σώματος του ήταν κομμένο. Όταν επιστρέψαμε στο Μετόχι της Μονής Κύκκου, συναντήσαμε τον Αβραμίδη με τον Κοσκινά. Επιβιβάστηκα σε ένα Landover με τον Αβραμίδη και στο άλλο ο Κυριάκος με τον Κοσκινά και φύγαμε για το αεροδρόμιο. Αφού δεχθήκαμε τα πυρά από τους Τούρκους, όπως σας τα είπε ο Κυριάκος, πηδήσαμε από τα οχήματα και καλυφθήκαμε στο ρείθρο του δρόμου. Κά-ποια ώρα, απομακρύνθηκα από τους άλλους 30- 50 μέτρα , γέμισα με σφαίρες το Μ-3 που εί-χα και άρχισα να πυροβολώ τους Τούρκους από τους οποίους δέχθηκα καταιγιστικά πυρά (το γεγονός αυτό το επιβεβαιώνει και ο Κυριάκος, ο οποίος επιπλέον είπε ότι επειδή κινδύνευε να εγκλωβιστεί τον φωνάξαμε και γύρισε πίσω). Μετά το "ΠΑΥΣΑΤΕ ΠΥΡ", είδα τα οχήματα που πήγαν και μάζευαν τους νεκρούς και τραυματίες Τούρκους και στη συνέχεια πήγα στο αεροδρόμιο. Όλα όσα στη συνέχεια έκανε ο Διοικητής μας για την παράδοση στις δυνάμεις του ΟΗΕ του αεροδρομίου και την απομάκρυνση μας, τα έζησα και έγιναν έτσι όπως σας τα είπε ο διοικητής μας.

 

Πλήρης έλλειψη ενημέρωσης και συντονισμού

Στη συνέντευξη του ο Αντισμήναρχος Φίλιππας Κόλλιας είπε: «Το πρωί της 23ης Ιουλίου επέστρεψα στο αεροδρόμιο για να μεριμνήσω να ενεργοποιηθεί ο ένας διάδρομος. Οι εργασίες επισκευής συνεχίστηκαν μέχρι την 14:00. Την ώρα αυτή άρχισε ο βομβαρδισμός του αεροδρομίου με όλμους, καθώς και επίθεση των τουρκικών δυνάμεων για την κατάληψη του. Όταν άρχισαν τα πυρά, μπήκαν στο προσωρινό Κέντρο Επιχειρήσεων του αεροδρομίου, που είχαμε κάνει με τον Παπαδόπουλο, (στο χώρο παραλαβής των αποσκευών των επιβατών), δύο Αξιωματικοί των Ηνωμένων Εθνών από τους οποίους ζήτησε (ο Παπαδόπουλος), να φροντίσουν για την άμεση απομάκρυνση των τουρκικών δυνάμεων. Παράλληλα πήγε ο ίδιος στο χώρο εμπλοκής και επέστρεψε μετά την κατάπαυση του πυρός. Λίγο αργότερα, τηλεφωνεί ο Γεωργίτσης στον Παπαδόπουλο και του λέει να πάει εκεί που είναι ο ΤΣΑΝΤ και οι Τούρκοι, για να διαπιστώσει τι θέλουν. Έφυγε ο Παπαδόπουλος για το σημείο αυτό και λίγο μετά ξανατηλεφωνεί και μου λέει: "Τρέξε, πρόλαβε τον Παπαδόπουλο και πες του να μην αναλάβει καμία δέσμευση, αλλά αφού ακούσει τις απαιτήσεις των Τούρκων να μας αναφέρει για να του δώσουμε οδηγίες. Το αεροδρόμιο εάν παραδοθεί, θα παραδοθεί μόνον στις δυνάμεις του ΟΗΕ". Γεμάτος αγωνία και άγχος, διότι έπρεπε να κινηθώ μεταξύ των αντιμαχομένων μονάδων, έτρεξα, πρόφθασα τον Παπαδόπουλο και του είπα όσα ο Γεωργίτσης μου είπε, και με ρώτη-σε: «Ποιός στα είπε αυτά, ο Γεωργίτσης ή κάποιος άλλος» Του απάντησα, ότι αυτά που σου είπα μου τα είπε ο Γεωργίτσης. Μετά από 45 περίπου λεπτά, ήρθαν πάλι οι δυο αξιωματικοί του ΟΗΕ, οι οποίοι μου εί-παν: "θα σε αφοπλίσουμε και θα πάμε μαζί στο σημείο που είναι η επιτροπή, για να επιστρέψει ο Παπαδόπουλος προκειμένου συνεννοηθεί με το ΓΕΕΦ". Τηλεφώνησα στον Γεωργίτση του είπα τα καθέκαστα και πήρα εντολή να κάνω ότι μου είπαν. Πήγα στον χώρο αυτό όπου διαπίστωσα ότι παρευρίσκετο και ο υπάλληλος της ΥΠΑ Κύπρου Παπαϊωάννου, που εκτελούσε καθήκοντα διερμηνέα. Εκεί ήταν ο ΤΣΑΝΤ με πέντε επιτελείς του και ένας Τούρκος Ταγματάρχης. Αμέσως έφυγε ο Παπαδόπουλος. Περιμένοντας, την επιστροφή του, είδα αιφνιδίως, όλους τους παριστάμενους να πέφτουν κατά γης, συμπεριλαμβανομένου και του ΤΣΑΝΤ. Σε ερώτηση μου, τι συμβαίνει; μου είπε: «ειδοποιήθηκα ότι η φρουρά θα κάνει έναρξη των πυρών, διότι οι Τούρκοι κάνουν χρήση καπνογόνων βομβών», και με παρακάλεσε να έρθω σε επαφή με τον ασύρματο και να δια-βεβαιώσω τη φρουρά του αεροδρομίου ότι οι καπνοί είναι από πυρκαγιά που είχε προκληθεί στις καλαμιές που ήταν στο στρατόπεδο των Ηνωμένων Εθνών. Πράγματι, ήρθα σε επαφή με έναν Ταγματάρχη της Εθνικής Φρουράς, δεν θυμάμαι το όνομα του, και έτσι απεφεύχθη η εμπλοκή». Σε σχετική ερώτηση, είπε: «Ποτέ μου δεν είδα τον Παπαμελετίου. Ούτε γνώριζα την ώρα αυτή που βρισκόταν». Τα ίδια είπε και ο Παπαμελετίου, για την ομάδα Παπαδόπουλου-Κόλλια, που ήταν στο Κέντρο Επιχειρήσεων του αεροδρομίου. «Δεν τους είδα ποτέ μου», δήλωσε. ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΓΧΥΣΗ και ΑΣΥΝΕΝΝΟΗΣΙΑ, παρότι ήταν πολύ κοντά μεταξύ τους.

«Μανουρά, εσύ θα δίνεις λύσεις»... 

Το τι ακριβώς είχε συμβεί τότε, που δεν είχαν μάθει ποτέ τους οι εμπλεκόμενοι, διαπιστώθηκε, από την έρευνα που έγινε για τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Ο Παπαμελετίου, είπε: «Όταν μπήκα στο αεροδρόμιο και μετά την ενημέρωση, από τους Μανουρά, Ρούκα και Κολοκοτρώνη, κάθισα μπροστά από το κτήριο του αερολιμένα του οποίου όλα τα τζάμια ήταν σπασμένα, από τη συμπλοκή που έγινε με σκοπό να με βλέπουν οι καταδρομείς, οι οποίοι κάθονταν πάνω στα σπασμένα τζάμια και τους είπα να τα καθαρίσουν για να μην τραυματισθούν. Αυτό το έκανα περισσότερο για να με ακούσουν όλοι και να διαπιστώσουν ότι και ο Διοικητής τους ήταν εκεί. Ακολούθως είπα στον Μανουρά που είχε τον ασύρματο να καθίσει μέσα στο κτήριο, σε κοντινή απόσταση, ώστε να ακούω όλες τις συνομιλίες, λέγοντας του: "Μανουρά, όποιος και να με ζητήσει θα λες ότι δεν είμαι εδώ. Εγώ θα είμαι εδώ και θα ακούω, θα δίνεις εσύ λύσεις. Αν κάπου δυσκολεύεσαι θα λες -δεν είναι εδώ ο Διοικητής μου, θα τον ενημερώσω όταν τον συναντήσω. Τίποτα άλλο". Αυτό το έκανα για να μην δεσμευθώ σε κανέναν, γιατί απ' ό,τι είχα ζήσει, είχα δει, αλλά και από την ενη-μέρωση που μου έκαναν οι Λοχαγοί μου και ο Μανουράς, κάτι δεν μου πήγαινε καλά. Είχα αρχίσει να αμφιβάλω για τις καλές προθέσεις των Ηνωμένων Εθνών. Κάπου διαισθάνθηκα ότι κάποιο παιχνίδι παιζόταν μπροστά στα μάτια μου, που δεν μου άρεσε.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΜΕΛΕΤΙΟΥ

Κάποια στιγμή, είδα μέσα στο αεροδρόμιο, σε μια απόσταση 20- 30 μέτρων , ένα αυτοκίνητο του ΟΗΕ με τεράστιες κεραίες, και έναν Υπολοχαγό. Σε λίγο ο Μπένος, που ήταν στην ταράτσα του κτηρίου, μου είπε από τον ασύρματο: "Με τα κιάλια μου είδα ότι από το φυλάκιο του ΟΗΕ ρίχτηκαν καπνογόνα. Εκεί είναι και ένα άρμα". Οι υποψίες μου άρχισαν να μεγαλώνουν, σκέφθηκα ότι ήθελαν να δημιουργήσουν σύγχυση σε εμάς και προπέτασμα καπνού, έτσι ώστε οι Τούρκοι, που ήταν πολύ κοντά στο αεροδρόμιο, να μπουν μέσα, να υψώσει την τουρκική σημαία, και ήταν πολύ πιθανόν το άρμα αυτό "καμουφλαρισμένο" να ήταν τουρκικό, και στη συνέχεια οι δυνάμεις του ΟΗΕ να έλεγαν ότι όταν εμείς παραλάβαμε το αεροδρόμιο βρήκαμε μέσα τούρκικη σημαία.Αμέσως, από τον ασύρματο, είπα στον Μπένο: "θα έχεις επί σκοπόν με τα αντιαρματικά σου, το άρμα ή τα άρματα που βλέπεις, και μόλις δεις ότι κάτι κινείται θα λες- έτοιμος επί σκοπόν, έτοιμος προσοχή- όπως κάναμε στη σκοπευτική ομάδα (είχα και τον Μπένο στη σκοπευτική ομάδα), και το πυρ θα στο δώσω εγώ, για να έχω την ευθύνη. Κατάλαβες; Κατάλαβα είπε ο Μπένος". Αυτήν τη στιχομυθία, την άκουσε προφανώς ο Υπολοχαγός του ΟΗΕ, και πιθανόν και άλλοι ΟΗΕδες, διότι όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων είχαμε τους ίδιους ασυρμάτους με τις ίδιες συχνότητες. Ενημερώθηκε, προφανώς, ο ΤΣΑΝΤ, γι' αυτό και έπεσαν όλοι κάτω σχε-δόν αμέσως μετά τα καπνογόνα, όταν ο Κόλλιας ήταν εκεί, διαπιστώνοντας ο Υπολοχαγός του ΟΗΕ την αποφασιστικότητα μου. Εκνευρίστηκα από το γεγονός αυτό, και είπα στον Υπολοχαγό: "Να πεις στο φυλάκιο να μη ρίχνουν καπνογόνα, και να μη κινηθεί κανένας γιατί θα δώσω εντολή για πυρ και δεν θα φέρω καμία ευθύνη". Ο Υπολοχαγός -είπε-: "Μα δεν είναι καπνογόνα. Είναι καλαμιές που καίγονται μέσα στο στρατόπεδο μας". Να τις φάνε τις καλαμιές, του απάντησα. Η συνεννόηση γινόταν μέσω ενός Κύπριου που σπούδαζε στην Αγγλία, και εκτελούσε χρέη διερμηνέα και τον οποίον είχα πάντα κοντά μου. Στο μεταξύ ο Υπολοχαγός αυτός είχε ανέβει και στην ταράτσα και είχε συναντηθεί με τον Μπένο. Μετά από λίγο, είδα ένα Τάγμα του ΟΗΕ με τεθωρακισμένα οχήματα, από πολύ μακριά, να προσεγγίζει το αεροδρόμιο, και το οποίο σταμάτησε σε μια απόσταση 500- 1.000 μέτρων από την πύλη του αεροδρομίου. Έρχεται στη συνέχεια ο Υπολοχαγός του ΟΗΕ, και μου λέει: «Έχει έρθει το Τάγμα του ΟΗΕ να παραλάβει το αεροδρόμιο, γι' αυτό να φύγετε εσείς". Πιθανόν να πήρε εντολή από τον Διοικητή του Τάγματος. Η απάντηση μου ήταν αρνητική, και αυτό επειδή οι τουρκικές δυνάμεις, ενώ θα έπρεπε να είχαν απομακρυνθεί, μετά την κατά-παυση του πυρός, εξακολουθούσαν να είναι πολύ κοντά στο αεροδρόμιο, 100 μέτρα περίπου. Μόλις θα φεύγαμε εμείς, οι Τούρκοι θα έμπαιναν μέσα, πριν από το Τάγμα του ΟΗΕ. Κάτι, που ενδεχομένως να είχαν από κοινού σχεδιάσει. Χωρίς να είμαι βέβαιος γι' αυτό. Ενισχύεται όμως από το γεγονός, ότι σταμάτησαν πολύ μακριά, παρότι γνώριζαν ότι οι Τούρκοι ήταν δίπλα από τα συρματοπλέγματα.

Α΄ Μοίρα Καταδρομών στην Κύπρο.

Διακρίνονται: 1. Διοικητής της Μοίρας Ταγματάρχης Γ. Παπαμελετίου,

2. Υποδιοικητής Ταγματάρχης Αγ. Αβραμίδης, 3. Διευθυντής του 3ου Γρ. Ταγματάρχης Β. Μανουράς,

4. Υπολοχαγός Γεώρ. Μπαραμπούτης, 5. Υπολοχαγός Βασ. Φθενός, 6. Υπολοχαγός Μπένος,

7. Καταδρομέας πολυβολητής Κ. Γεωργακόπουλος που σκότωσε 12 Τούρκους

από την ταράτσα του κεντρικού κτηρίου και οι απολυόμενοι καταδρομείς



Στα χέρια των ΟΗΕδων το αεροδρόμιο

Λίγο αργότερα, τηλεφωνεί κάποιος από το ΓΕΕΦ στον Μανουρά και του λέει: "να φύγει η Μοίρα για να παραλάβει το αεροδρόμιο ο ΟΗΕ". Η απάντηση του Μανουρά ήταν: "Δεν είναι εδώ ο Διοικητής μου. Όταν τον δω θα τον ενημερώσω". Στη συνέχεια, επικοινωνούν με τον Μανουρά από την Ελληνική πρεσβεία στην Κύπρο και του είπαν να φύγουν οι καταδρομείς από το αεροδρόμιο, για να το παραλάβει ο ΟΗΕ και ότι η απόφαση να φύγετε από το αεροδρόμιο δεν είναι μόνον στρατιωτική είναι και πολιτική. Η απάντηση του Μανουρά προς την πρεσβεία η ίδια. Η κατάσταση επίσης η ίδια. Όλοι μας λέγανε να φύγουμε, αλλά κανείς, πώς θα φύγουμε και πώς θα το αναλάβει το αεροδρόμιο ο ΟΗΕ. Λίγο αργότερα νέο τηλεφώνημα από το ΓΕΕΦ. Οι εκεί αρμόδιοι και υπεύθυνοι για τα όσα συνέβησαν στην Κύπρο, προ αυτής της αρνητικής μου στάσης, επιστράτευσαν τον καταδρομέα Συνταγματάρχη Κομπόκη, ο οποίος τηλεφωνεί στον Μανουρά. Με το εμπρός αναγνώρισε τη φωνή του παλιού του Διοικητή στη 1η Μοίρα Αλεξιπτωτιστών, ο οποίος του είπε, σε τόνο αυστηρό: "Μανουρά, Κομπόκης εδώ. Να πάρετε τη Μοίρα και να φύγετε από το αεροδρόμιο". Το τηλεφώνημα αυτό άλλαξε τα δεδομένα, διότι εκτός του ότι ο Κομπόκης ήταν Διοικητής των δυνάμεων καταδρομών Κύπρου, εμείς οι καταδρομείς είχαμε μεταξύ μας μια ιδιαίτερη σχέση. Η απάντηση του Μανουρά ηταν: «Κύριε Συνταγματάρχα ξέρετε τι γίνεται εδώ...». Ο Κομπόκης δεν τον άφησε να ολοκληρώσει, και με τόνο πάλι αυστηρό του είπε: «Μανουρά, κατάλαβες τι σου είπα. Να πάρετε τη Μοίρα, να φύγετε από εκεί". Ο Μανουράς του είπε: Ένα λεπτό να το αναφέρω στο διοικητή μου. Πάω να τον βρω, είναι εδώ δίπλα. Έρχεται και μου λέει: Τι θα κάνουμε τώρα με τον Κομπόκη. Βρέθηκα σε δύσκολη θέση. Δεν μπορούσα να πω όχι στον Κομπόκη τον οποίο σεβόμουνα και είπα στον Μανουρά να του πει να μας στείλουν αυτοκίνητα. Λεωφορεία είχα εκεί. Προσπάθησα με το τρόπο αυτό να κερδίσω χρόνο. Δεν ήθελα να αγνοήσω τον Κομπόκη, όπως έκανα με τους άλλους του ΓΕΕΦ και τον πρέσβη Λαγάκο, αλλά δεν μπορούσα την κοροϊδία που έβλεπα πως παιζόταν μπροστά στα μάτια μου. Είκοσι οκτώ χρόνια μετά, σε τυχαία συνάντηση μας ο Κομπόκης μου αποκάλυψε ότι: "Μετά την δυσάρεστη τροπή που πήραν τα πράγματα στην Κύπρο, οι Κύπριοι Καταδρομείς δεν υπάκουαν σε καμία διαταγή του ΓΕΕΦ. Χωρίς να το γνωρίζω έκαναν χρήση του ονόματος μου, και αυτό επειδή στις εντολές μου υπάκουαν. Γι' αυτό και με παρακάλεσαν τότε να σας τηλεφωνήσω. Ήταν βέβαιοι ότι και εσείς θα με ακούγατε». Περιμένοντας, τα λεωφορεία από το ΓΈΕΦ, είδα ένα τζιπ από το σημείο που είχε σταματήσει η δύναμη του ΟΗΕ να ξεκινάει με κατεύθυνση το αεροδρόμιο. Όταν πλησίασε είδα ότι, το οδηγούσε ένας Υπολοχαγός, δίπλα του καθόταν Αντισυνταγματάρχης, ήταν προφανώς ο Διοικητής του Τάγματος, και πίσω ένα στρατιώτης. Πέρασαν δίπλα μου και δεν μου μίλησαν καθόλου. Ο Αντισυνταγματάρχης με κοίταξε με βλοσυρό ύφος, βλέμμα που ανταπέδωσα. Σταμάτησαν σε ένα πάρκιν που ήταν 20-30 περίπου μέτρα μακρύτερα, κατέβηκαν από το τζιπ και άρχισαν να συζητάνε μεταξύ τους. Από το βλοσυρό του ύφος, αλλά και από την όλη του συμπεριφορά, εκτίμησα ότι οι υποψίες μου ήταν βάσιμες. Πίστεψα ότι ήρθε να δει την κατάσταση στο αεροδρόμιο, αλλά κυρίως να με δει και να σχηματίσει ιδίαν αντίληψη για το άτομο μου, μετά από τις συνεχείς μου αρνήσεις, για τις οποίες σίγουρα θα ενημερωνόταν. Σε λίγο, προστέθηκε στην παρέα τους και ένας με πολιτικά, ο οποίος με πλησίασε, μου είπε ότι είναι δημοσιογράφος από το BBC ονομάζεται Φίλιπς και μου ζήτησε να πάρει στιγμιότυπα τους καταδρομείς την εικόνα του αεροδρομίου κ.λ.π. Αρνήθηκα, λέγοντας του ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για κάτι τέτοιο. Ο Φίλιπς, με ευχαρίστησε και μου είπε ότι καταλαβαίνει ότι πράγματι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή και έφυγε. Λίγες ημέρες αργότερα, μάθαμε, ότι ο Φίλιπς σκοτώθηκε. Αφού περίμενε λίγη ώρα ο Διοικητής του Τάγματος, άγνωστο τι, του οποίου η όλη συμπεριφορά ήταν προκλητική, και αφού διαπίστωσε ότι δεν συγκινήθηκα καθόλου από την παρουσία του, μπήκε με τη συνοδεία του στο τζιπ και έφυγε, χωρίς να μου πει τίποτα, έστω και ένα "γιατί δεν φεύγεις από το αεροδρόμιο". Το πιο πιθανό είναι ότι τον πίεζαν τα υψηλά ιστάμενα κλιμάκια, να πάει στο αεροδρόμιο, γιατί μόλις επέστρεψε στην φάλαγγα, την πήρε και ξεκίνησε για να παραλάβει το αεροδρόμιο. Ήταν μια τεράστια δύναμη με αρκετά τεθωρακισμένα οχήματα. Όταν είδα να έρχεται το Τάγμα του ΟΗΕ, κάλεσα τον Υπολοχαγό και του είπα: θα πάνε τα τμήματα του ΟΗΕ στις θέσεις που είναι οι δικοί μου Λόχοι, θα παραλάβουν την τοποθεσία κανονικά και αφού ενημερωθώ από τους Λοχαγούς μου ότι τους αντικατέστησαν οι δικοί σας, στη συνέχεια θα αποχωρήσουμε. Μετέφραζε πιστά ο Κύπριος. Έτσι και έγινε. Όταν μπήκε μέσα στο αεροδρόμιο το Τάγμα του ΟΗΕ, πάλι ο Αντισυνταγματάρχης, δεν μου είπε τίποτα. Είχε προφανώς ενημερωθεί από τον Υπολοχαγό. Μετά από την ενημέρωση των Λοχαγών μου, ότι αντικαταστάθηκαν από τους ΟΗΕδες, ήρθαν εκεί που ήμουν. Για να έμπαιναν τώρα οι Τούρκοι μέσα στο αεροδρόμιο έπρεπε να πάρουν άδεια από τις δυνάμεις του ΟΗΕ. Μετά τη διαδικασία αυτή, είπα στον μεταφραστή μου. "πες του ακριβώς ό,τι σου πω": Αν θέλουν τώρα ας δώσουν το αεροδρόμιο στους Τούρκους. Όχι όμως όπως ήθελαν πριν, που προσπάθησαν να μας κοροϊδέψουν». Σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν έχουν επιβεβαιωθεί, διότι δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω, είχε γραφεί σε τούρκικη εφημερίδα που αναδημοσιεύτηκε σε ελληνική, ότι οι Τούρκοι είχαν ΕΠΙΚΗΡΥΞΕΙ τον Παπαμελετίου. Αν αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα επιβεβαιώνουν όσα είχε υποπτευθεί, και τον επικήρυξαν επειδή τους χάλασε τα σχέδια. Η πρωτοβουλία αυτή του Παπαμελετίου, που πήρε μόνος του, χωρίς να του πει τίποτα κάποιο προϊστάμενο κλιμάκιο ήταν απόρροια της διαίσθησής του ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στο όλο θέμα της παράδοσης του αεροδρομίου. Στην πολύωρη συνέντευξη του, μου τόνιζε συνέχεια: «Πώς ήταν δυνατόν να πάρω τη Μοίρα και να φύγω από το αεροδρόμιο, τη στιγμή που οι Τούρκοι ήταν στην περίφραξη του; Εκτίμησα ότι έως ότου το Τάγμα του ΟΗΕ ερχόταν στο αεροδρόμιο, όταν θα είχαμε φύγει εμείς, οι Τούρκοι θα είχαν ήδη μπει μέσα και θα είχαν υψώσει την τούρκικη σημαία. Δεν εξηγείται διαφορετικά η συνεχής παραμονή τους, με την ανοχή των ΟΗΕδων, κοντά στο αεροδρόμιο, τη στιγμή που η φάλαγγα του ΟΗΕ ήταν εν όψει. Όπως εκ των υστέρων μάθαμε, μετά τον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, αυτό το πράγμα έγινε σε μεγάλη έκταση. Καταλάμβαναν εδάφη οι Τούρκοι τοποθετούσαν σημαίες και οι δικοί μας το μόνο που έκαναν ήταν να παραπονούνται στους ΟΗΕδες».
«Εκτίμησα ότι έως ότου το Τάγμα του ΟΗΕ ερχόταν στο αεροδρόμιο, όταν θα είχαμε φύγει εμείς, οι Τούρκοι θα είχαν ήδη μπει μέσα και θα είχαν υψώσει την τούρκικη σημαία»

............



H αποχώρηση της Α΄ Μοίρας Καταδρομών

Τελειώνοντας, ο Παπαμελετίου είπε: «Πριν φύγουμε από το αεροδρόμιο, διέταξα τον Μανουρά να πάει με ένα μικρό αυτοκίνητο στο ΓΈΕΦ να τους ενημερώσει ότι το αεροδρόμιο παραδόθηκε στις δυνάμεις του ΟΗΕ, και να πουν που θα πάμε. Παράλληλα του είπα ότι, επειδή υπάρχει περίπτωση να μην μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τον ασύρματο, να τοποθετήσει στη διαδρομή φαντάρο για να μας πει που θα πάει η φάλαγγα. Ευτυχώς, που πρόβλεψα αυτή τη λεπτομέρεια, γιατί οι ΟΗΕδες είχαν μπει στη συχνότητα μας και παρακολουθούσαν χωρίς να βγάζουν μιλιά όλες μας τις συνομιλίες. Στην προκειμένη περίπτωση, και με σκοπό να μας προκαλέσουν σύγχυση και να μην μπορούμε να συνεννοηθούμε με τον Μανουρά, άρχισαν να κάνουν τρομερά παράσιτα με αποτέλεσμα να ήταν αδύνατη η μεταξύ μας επικοινωνία. Ευτυχώς που ο Μανουράς είχε τοποθετήσει φαντάρους στο δρόμο και έτσι μάθαμε που έπρεπε να πάμε.
Πριν αναχωρήσουμε έκανα γενικό προσκλητήριο, και απαίτησα όπως της φάλαγγας της Μοίρας να προηγείται ομοιόβαθμος μου του ΟΗΕ, και αυτό γιατί αγνοούσα τις θέσεις των Τούρκων, οι οποίοι ενδεχομένως να μας είχαν στήσει ενέδρα σε κάποιο σημείο της διαδρομής. Πράγματι τέθηκε επικεφαλής της φάλαγγας Ταγματάρχης των Ηνωμένων Εθνών και με τη βοήθεια των στρατιωτών που είχαν τοποθετηθεί στο δρόμο πήγαμε στο στρατόπεδο του εφεδρικού του Μακαρίου. Εκεί παραμείναμε μερικές ημέρες και στη συνέχεια πήγαμε στο Σταυροβούνι. Εκ των υστέρων, πληροφορηθήκαμε ότι είχαμε τους ίδιους ασυρμάτους. Εκείνοι Αμερικανικής κατασκευής και εμείς Ισραηλινής. Βρίσκονταν πάντα στην συχνότητα μας και παρακολουθούσαν -χωρίς να βγάζουν μιλιά- όλες τις μεταξύ μας συνομιλίες, όλο το διάστημα που πήγαμε στο αεροδρόμιο μέχρι που φύγαμε. Επιβεβαιώνεται αυτό από τις τρομερές παρεμβολές που μας έκαναν όταν φεύγαμε με σκοπό να μας δημιουργήσουν σύγχυση. Ενώ μέχρι τότε δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Μετά από αυτό και επειδή οι Ισραηλινής κατασκευής ασύρματοι είχαν συχνότητες πέραν αυτής των Αμερικανικής κατασκευής, αλλάξαμε περιοχή στους ασυρμάτους μας και δεν είχαμε πλέον κανένα πρόβλημα.

.................

21-22/7/1974: Επιχείρηση Νίκη

Η Αποστολή των Ελλήνων καταδρομέων στη Κύπρο

Ιούλιος 1974. Εισβολή των βαρβάρων Τούρκων στη Κύπρο. Πέντε η ώρα το πρωί. Τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν στόχους σε όλο το νησί και αεραγήματα του

Σε συντονισμό με ομάδες Τουρκοκυπρίων κινούνταν προς κατάληψη σημαντικών θέσεων. Την ίδια ώρα, τουρκικά αποβατικά με συνοδεία αντιτορπιλικών και άλλων σκαφών άρχισαν να αποβιβάζονται στο Πεντεμίλι. Ο τουρκοκυπριακός ραδιοσταθμός Μπαιράκ έπλεκε το εγκώμιο των Μεχμετζίκ και διακήρυττε ότι « αυτή είναι η μέρα που διάλεξε ο Αλλάχ και το έθνος για να γραφτεί στην ιστορία».

Από την άλλη πλευρά, μια ελληνική κοινότητα διαλυμένη από τα εσωτερικά προβλήματα, τις πολιτικές ανακατατάξεις και τη διχόνοια. Παρ’ όλα τα προβλήματα ο τουρκικός στρατός δεν είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα ασφαλές προγεφύρωμα. Από στρατιωτικής απόψεως ήταν μια αποτυχία. Μια πολεμική αντιπαράθεση και μια ήττα, η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και να είχε μετατραπεί, γιατί όχι, σε νίκη.

Ενώ ο Αττίλας 1 είναι σε εξέλιξη η Αθήνα αποφασίζει να σταλούν αεροπορικώς ενισχύσεις. Θα αποστέλλονταν ΑΠΌ ΤΗ Κρήτη άντρες της Ά Μοίρας καταδρομών με μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου Noratlas της 354 ΜΤΜ. Επρόκειτο για αποστολή αυτοκτονίας καθώς θα γινόταν χωρίς τη συνοδεία μαχητικών αεροσκαφών για προστασία, κατά τη διάρκεια της νύχτας, και σε χαμηλό ύψος από την επιφάνεια της θάλασσας για να αποφύγουν τον εντοπισμό από τα ραντάρ Τούρκων αλλά και Βρετανών οι οποίοι είχαν προειδοποιήσει ότι τα αγγλικά αεροπλάνα θα εμπόδιζαν κάθε ελληνικό αεροπλάνο που θα πήγαινε για βοήθεια στη Κύπρο. Επιπρόσθετη δυσκολία ήταν και ο προηγηθείς βομβαρδισμός του αεροδρομίου Λευκωσίας, το οποίο ήταν διάσπαρτο από τα συντρίμμια των πολιτικών αεροπλάνων και από τους κρατήρες των  βομβών στο διάδρομο προσγείωσης. Δόθηκαν εντολές στο ΓΕΕΦ από την Αθήνα να εκκαθαριστεί ο χώρος και να επισκευαστεί ο κύριος διάδρομος για την υποδοχή των ελληνικών ενισχύσεων, το οποίο επιτεύχθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Στο αεροδρόμιο της Σούδας τα Noratlas κατέφθαναν από παντού. Εκεί πληροφορήθηκαν τον αντικειμενικό σκοπό της μετάβασης τους.

Αποστολή: Κύπρος, Κωδικός: Νίκη.

Γενικός συντονιστής της επιχείρησης ήταν ο ταξίαρχος Στεφαδούρος ο οποίος είχε αφιχθεί με εκπαιδευτικό αεροσκάφος Τ33. Εκεί έγινε ενημέρωση στα πληρώματα των αεροσκαφών καθώς και στον διοικητή της Ά Μοιρας καταδρομών Ταγματάρχη Παπαμελετίου. Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση θα βασιζόταν σε σχέδιο που θα εκπονείτο κατά τη πτήση από τους ναυτίλους, καθώς η αποστολή δε προεβλέπετο από τα υπάρχοντα σχέδια. Η διαταγή εκτέλεσης δόθηκε στις 18:10 της 21/6/74. Η πλήρωση των σκαφών με καύσιμα έγινε σε πλήρες σκότος. Μάλιστα επειδή υπήρχε μόνο ένα βενζινοφόρο (bunker) όχημα επιστρατεύθηκαν και οι Αμερικανοί της βάσης, οι οποίοι ανεφοδίασαν τα σκάφη χωρίς καμια αντίρηση και με μεγάλη προθυμία!

Τα Noratlas άρχισαν να στοιβάζονται στον τροχιοδιάδρομο όπου επιβιβάζονταν και οι καταδρομείς. Από τα 20 αεροπλάνα ξεκίνησαν για την αποστολή μόνο τα 15 γιατί υπήρχε συγκεκριμένος χρόνος απογείωσης και τα αεροπλάνα θα έπρεπε να κρατήσουν διαχωρισμό μεταξύ τους 5 λεπτών. Επίσης, έπρεπε η εκφόρτωση και η επιστροφή να διασφαλιζει μια ώρα πτήσης σε σκότος από την Κύπρο προκειμένου όλα τα αεροσκάφη να έχουν μπει στο ελληνικό FIR πριν την ανατολή του ηλίου. Το πρώτο από τα αεροσκάφη απογειώθηκε στις 22:30 και ακολούθησαν τα άλλα σε ύψος 500 ποδών και ταχύτητα 140 κόμβων. Πετούσαν τόσο χαμηλά και μέσα σε απόλυτο σκότος και με σιγή ασυρμάτου ώστε ένα από τα Noratlas “ξύρισε” κυριολεκτικά μέσα στο σκοτάδι τη γέφυρα του αμερικανικού αεροπλανοφόρου που βρισκόταν εκείνες τις μέρες στη Μεσόγειο, στα νερά ανάμεσα σε Κύπρο και Κρήτη.

Πλησιάζοντας τις ακτές της Κύπρου έβλεπαν τα φώτα της βάσης του Ακρωτηρίου, τα οποία ήταν τα μόνα αναμμένα. Την ώρα που τα πρώτα αεροσκάφη άρχιζαν ταχεία κάθοδο για το αεροδρόμιο ώστε να παραμείνουν τον ελαχιστο δυνατό χρόνο στις οθόνες των τουρκικών ραντάρ, λάμψεις αντιαεροπορικών φώτιζαν τον ουρανό. Βάλλονταν από παντού. Από τα ελληνικά αντιαεροπορικά πυροβόλα που δεν είχαν ενημερωθεί για την άφιξη ενισχύσεων. Από τους τουρκοκυπριακούς θύλακες και το στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ. Αλλά και από τις θέσεις των ουδέτερων Βρετανών.

Αποτέλεσμα ήταν το Νίκη 4 (Παναγόπουλος) να καταπέσει φλεγόμενο στη περιοχή της Μακεδονίτισσας παρασύρωντας στο θάνατο το πλήρωμά του και 29 καταδρομείς. Σώθηκε μόνο βαριά τραυματισμένος ο καταδρομέας Ζαφειρίου Αθανάσιος ο οποίος έπεσε στο κενό χωρίς αλεξίπτωτο λίγο πριν το αεροσκάφος συντριβεί στο έδαφος. Το Νικη  7 και το Νίκη 10 υπέστησαν σοβαρές ζημιές και μη μπορώντας να απογειωθούν, πυρπολήθηκαν από τα πληρώματα τους για να μη πέσουν στα χέρια του εχθρού. Από το Νίκη 7 σκοτώθηκαν και 2 καταδρομείς.

Τα αεροσκάφη ακουμπούσαν μόνο στο διάδρομο πρσγείωσης, δεν σταματούσαν. Απλά έκοβαν ταχύτητα επειδή τα πυρά ήταν καταιγιστκα και δεν ήθελαν να ρισκάρουν την ακινητοποίηση των σκαφών. Ενώ κανείς καταδρομέας δεν είχε ποτέ πριν στη ζωή του ούτε καν επιβιβαστεί σε αεροπλάνο, ούτε ένας δεν τραυματίστηκε κατα την αποβίβαση! Αφήνοντας τους άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων μέσα σε μια κόλαση φωτιάς, τα εναπομείναντα αεροσκάφη πήραν το δρόμο της επιστροφής για τη Σούδα, το Ηράκλειο αλλά και τη Ρόδο, λόγω έλλειψης καυσίμων.

Χώρος διασποράς της Μοίρας ορίστηκε η περιοχή της ιερατικής σχολής Λευκωσίας. Το πρωί της 23ης Ιουλίου διατάχθηκε να ενισχύσει την άμυνα του αεροδρομίου και πριν προλάβει να λάβει θέσεις δέχτηκε την επίθεση ενός μηχανοκίνητου τάγματος των Τούρκων τους οποίους και απώθησε. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν επανηλειμμένα με εμβόλιμη προπαγανδα των Τούρκων από μεγάφωνα που μετέδιδαν τραγούδια του Καζαντζίδη και μηνύματα προς τους Ελληνες να γυρίσουν στα σπίτια και τις οικογένειές τους. Στις 12 το μεσημέρι μπήκε στη μέση ο Ο.Η.Ε και λιγο αργότερα ανακοινώθηκε η εκεχειρία του πρώτου γύρου. Στη μοίρα δόθηκε περιέργως η διαταγή να αποσυρθεί από το αεροδρόμιο ενώ το είχε κρατήσει ανέπαφο και το απόγευμα εκπρόσωπος του ΓΕΕΦ το παρέδωσε στον Ο.Η.Ε. Σήμερα το αεροδρόμιο παραμένει στην ουδέτερη ζώνη.

Στο δεύτερο γύρο η μοίρα μεταφέρθηκε στο Σταυροβούνι όπου και παρέμεινε σε διασπορά μέχρι το τέλος. Θρυλική παραμένει η δράση ενός τμήματος αντιαρματικών της μοίρας υπό τον Μανώλη Μπικάκη. Ταγμένος στο χώρο της Σχολής Γρηγορίου, σταμάτησε μία ίλη τουρκικών Μ48 με κατεύθυνση το αεροδρόμιο, καταστρέφωντας με 6 βολές ΠΑΟ των 90΄, 6 εχθρικά άρματα! Ας σημειωθεί, ότι ο εν λόγω χώρος έπρεπε να καλυφθεί από ένα κυπριακό τάγμα το οποίο όμως είχε εξαφανιστεί και του οποίου ο διοικητης αργότερα έφθασε μέχρι το βαθμό του αντιστρατήγου!

ΥΓ Τα πληρώματα των αεροσκαφών τιμήθηκαν αργότερα μόνο απο τη Ενωση Αποστράτων Αεροπορίας... Το ελληνικό κράτος τίμησε όμως όλους τους διάφορους “ήρωες”του... αντιδικτατορικού αγώνα.

ΕΛΔΥΚάριος
................

Τ' Ανώγεια τίμησαν τους μαχητές του ‘74

Ιστορική βραδιά η 31η Ιουλίου

Μικρή αποδείχτηκε η Πλατεία του Αγίου Γεωργίου για μια τέτοια μεγάλη εκδήλωση που οργάνωσε η «ΑΝΩΓΗ»

Ιστορική χαρακτηρίστηκε η βραδιά της 31ης Ιουλίου 2006 στα Ανώγεια, όπου με πρωτοβουλία της εφημερίδας ΑΝΩΓΗ και σε συνεργασία με το Δήμο Ανωγείων, τιμήθηκαν οι ήρωες καταδρομείς της Α' Μοίρας που έφυγαν το 1974, από το Μάλεμε για να πολεμήσουν τον «Αττίλα» στην Κύπρο. Μικρή αποδείχτηκε τελικά η Πλατεία του Αγίου Γεωργίου για μια τέτοια μεγάλη εκδήλωση. Περίπου 2000 άνθρωποι, σύμφωνα και με τις εκτιμήσεις των Τοπικών Αρχών, συγκεντρώθηκαν εκείνο το βράδυ στο Μεϊντάνι για να τιμήσουν τον αείμνηστο καταδρομέα Γιώργη Χρονιάρη και τον στρατηγό ε.α. και ταγματάρχη το 1974 Βασίλειο Μανουρά. Ο π. αρχηγός ΓΕΣ Νικόλαος Ντούβας, ως κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης, αναφέρθηκε στο ιστορικό της επιχείρησης. Στον ρόλο της Α' Μοίρας στάθηκε ιδιαίτερα στο μήνυμα του ο Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής και γ.γ. του ΑΚΕΛ Δημήτρης Χριστόφιας, ενώ «στον αγώνα της Α' Μοίρας, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι η πόλη της Λευκωσίας παρέμεινε ελεύθερη», ανέφερε μεταξύ άλλων σε μήνυμα του ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης. Με κυπριακές μαντινάδες ξεκίνησε την ομιλία του ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα κ. Γιώργος Γεωργής, ενώ στη συνέχεια μετέφερε το χαιρετισμό του προέδρου Παπαδόπουλου. Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου κ. Άνθιμος, χαρακτήρισε συγκλονιστική την προσφορά των καταδρομέων του ΄74 στην Κύπρο.Στην τοποθέτηση του ο παπά – Ανδρέας Κεφαλογιάννης απευθυνόμενος στο Δήμαρχο Ανωγείων κ. Νίκο Ξυλούρη, πρότεινε ο π. αρχηγός ΓΕΣ Νικόλαος Ντούβας να ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης Ανωγείων. Ο Δήμαρχος στην τοποθέτηση του έκανε αποδεκτή την πρόταση. Ο Νίκος Ξυλούρης χαρακτήρισε ιστορική τη βραδιά τιμής για τους ήρωες του 1974. Στην σημασία της μάχης του αεροδρομίου αναφέρθηκε ο δημοσιογράφος της ΝΕΤ και επί δώδεκα χρόνια ανταποκριτής του ρ/σ «ΑΣΤΡΑ» της Κύπρου, Γιάννης Φασουλάς, ο οποίος και συντόνιζε τη συζήτηση. Στην εκδήλωση τιμής για τους ήρωες καταδρομείς του 1974, την ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σεραφείμ Τσόκας, την κυπριακή κυβέρνηση και τον πρόεδρο Παπαδόπουλο ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα Γιώργος Γεωργής. Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος της Λέσχης Καταδρομέων Κρήτης, Βασίλης Ψυχαράκης και ο Χανιώτης ιερέας καταδρομέας π. Νικόλαος Νεραντζάκης. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο πρώην υπουργός και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Λευτέρης Βερυβάκης, καθώς επίσης και όλοι οι διοικητές των στρατιωτικών μονάδων της Κρήτης. Προηγήθηκε επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Άνθιμου. Συγχαρητήρια μηνύματα στους οργανωτές της εκδήλωσης, απέστειλαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Μιχάλης Καρχιμάκης, Βαγγελιώ Σχοιναράκη, Βασίλης Κεγκέρογλου και Στέλιος Ματζαπετάκης, κι από τη Νέα Δημοκρατία οι βουλευτές Κώστας Μπαντουβάς (Ηρακλείου) και Στέλιος Νικηφοράκης (Χανίων).

Από αριστερά, Νίκος Ξυλούρης, Γιάννης Φασουλάς, Νικόλαος Ντούβας, π. Ανδρέας Κεφαλογιάννης και ο Βασίλης Φθενός

« Tαγματάρχης Μανουράς εδώ...»

Προς τα που είχε κατευθυνθεί;

« Μας είπε ο διοικητής  Παπαμελετίου ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της Μοίρας, με επικεφαλής τον ταγματάρχη Μανουρά ξεκίνησαν να πάνε να πιάσουν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, γιατί απειλείτο. M αζί τους και ο λοκατζής Γεώργιος Χρονιάρης. Οι μόνοι που είχαμε μείνει πίσω ήμουν εγώ, ο υποδιοικητής της μονάδας ο Κυριάκου, ο διοικητής και δυο – τρεις στρατιώτες. Όταν ξεκινήσαμε για το αεροδρόμιο, φτάνοντας στη Σχολή Γρηγορίου, κοντά στο αεροδρόμιο, δεχτήκαμε καταιγισμό πυρών. Μας βαράγανε, οι Τούρκοι δεν πρέπει να ήταν πάνω από 100 μέτρα . Μιλάμε πάρα πολύ κοντά... Από άγνοια της περιοχής – άλλοι την ξέρανε – πέσαμε στο ρυάκι του δρόμου, γέμισα το όπλο μου και άρχισα να ρίχνω μόνος μου απέναντι και να βαδίζω με κατεύθυνση προς το αεροδρόμιο. Οι άλλοι που ήξεραν την περιοχή μας φώναξαν – αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήταν ο λοχαγός ο Κυριάκου – μου λέει «γύρνα πίσω μην πας προς τα κεί». Μέχρι να γυρίσω πίσω, από μέσα από το αεροδρόμιο αντελήφθησαν τι γινόταν, βγήκε ένα τμήμα, μέσα σε αυτό και ο Χρονιάρης, για να έρθει να μας προστατεύσει. Βγήκε ταυτόχρονα ένα άρμα, εκτελώντας πυρά κατάφεραν να μας απεγκλωβίσουν. Έτσι λοιπόν κρατήσαμε το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Όλη μέρα κρατάγαμε το αεροδρόμιο και ανταλλάσσαμε πυρά με τους Τούρκους. Πρέπει τα δικά μας παιδιά να καθαρίσανε πάρα πολλούς, ίσως κι αυτοί (οι Τούρκοι) δεν ξέρανε πόσοι ακριβώς ήμασταν εκεί, αλλιώς το αεροδρόμιο θα το είχαν πάρει».

Ποιος ήταν ο ρόλος του ταγματάρχη Μανουρά;

« Κάποια στιγμή ήρθαν οι ΟΗΕδες και ζήτησαν να τους παραδώσουμε το αεροδρόμιο».

Από το διοικητή σας;

«Όχι. Μπροστά στις διαπραγματεύσεις ήταν ο Μανουράς. Όταν ήρθαν λοιπόν του είπαν να παραδώσει το αεροδρόμιο. Και θυμάμαι χαρακτηριστικά το διάλογο, επειδή εγώ μιλούσα αγγλικά, ενώ ο Μανουράς δεν μιλούσε. Του είπε ο επικεφαλής των ΟΗΕδων, ένας Αυστριακός, ότι «είναι εντολή του πρέσβη Λαγάκου να παραδοθεί το αεροδρόμιο» και απάντησε με την περιβόητη φράση: «Ποιος Λαγάκος, ταγματάρχης Μανουράς εδώ». .. Αυτή ήταν η απάντηση του. Πράγματι, ήρθε ο διοικητής  Παπαμελετίου μετά έγιναν διαπραγματεύσεις και αφού εξασφαλίσαμε πρώτα ότι θα απομακρυνθούν οι Τούρκοι και θα έχουμε όλα τα εχέγγυα, έτσι την επομένη εγκαταλείψαμε το αεροδρόμιο. Στο μεταξύ είχε γίνει και η αλλαγή εξουσίας στην Ελλάδα, με την επιστροφή του Καραμανλή. Κι έτσι για τη Μοίρα, τελειώνει στην ουσία η πρώτη φάση των επιχειρήσεων στην Κύπρο, που αφορούσε αποκλειστικά τη μάχη του αεροδρομίου. Πιστεύω ότι μια μέρα θα μου δοθεί η ευκαιρία να καταγράψω την ιστορία της Πρώτης Μοίρας Καταδρομών. Το χρωστάμε σε αυτούς που έφυγαν, αλλά το χρωστάμε και σε αυτούς που θα έρθουν, γιατί θα έχουμε την ευκαιρία να δείτε τι ήταν αυτό που με οδήγησε σήμερα 30 χρόνια μετά, ενώ είχε κλείσει το στρατόπεδο στο Μάλεμε, να το ξανανοίξω. Και τότε γράφτηκαν πολλά αλλά κανείς δεν με υπερασπίστηκε. Πιστεύω όμως, ότι οι ψυχές αυτών που φτερουγίζουν, με δικαιολογούν απόλυτα. Ένας παπάς, που ήταν παλιός καταδρομέας είχε γράψει ένα άρθρο με τον τίτλο, «Το δάκρυ του αρχηγού», που έλεγε ότι την ημέρα που ανοίγαμε το στρατόπεδο στο Μάλεμε, δάκρυσα. Ίσως πολλοί να νόμιζαν ότι δάκρυσα γιατί άνοιγε η μονάδα, εγώ θέλω να πω ότι δάκρυσα γιατί η γαλανόλευκη αγκάλιαζε αυτούς τους ήρωες. Αυτούς τους ήρωες που ξεχάστηκαν πολύ γρήγορα από την πολιτεία. Εμείς δεν τους ξεχάσαμε και μπορώ να σου πω, ότι θα αναλώσω τις δυνάμεις μου, ίσως αυτή η πρώτη συνέντευξη μαζί σου, να είναι και πρώτη ευκαιρία. Νομίζω ότι θα πρέπει αυτό το γεγονός να δοθεί σε όλη του τη διάσταση, για τους 300 της Κρήτης. Συνήθως σε αυτές τις μονάδες πήγαιναν άνθρωποι που δεν είχαν πρόσβαση στο σύστημα. Είχαμε παιδιά από όλα τα μέρη της Ελλάδας».

«Ο Μανουράς κρατάει το αεροδρόμιο και δεν πέφτει στα χέρια των Τούρκων»...

.................

Κατάθεση ψυχής από τον π. Αρχηγό ΓΕΣ Νικόλαο Ντούβα

«Η Ιστορία γράφεται με Χρονιάρηδες και Μανουράδες»...

 

«Αν ο Βασίλης ο Μανουράς δεν είχε τσαγανό να πει στους άνδρες του ΟΗΕ, όταν του ζήτησαν την παράδοση του Α/Δ Λευκωσίας κατ΄ εντολή του πρέσβη Λαγάκου «ΠΟΙΟΣ ΛΑΓΑΚΟΣ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ ΕΔΩ», σήμερα πιθανότατα το Α/Δ Λευκωσίας να ήταν Τούρκικο»... «Κάθε φορά που έρχομαι στην Κρήτη ο χρόνος γυρίζει πίσω. Κάθε φορά που πατώ στα χώματα της Κρήτης νοιώθω ότι ξανανιώνω, αναγκαστικά γυρίζω πίσω στον Ιούνιο του 1972. Τότε που για πρώτη φορά ήρθα σ΄ επαφή μ΄ ένα χώρο που στο μυαλό μου φάνταζε κάτι διαφορετικό. Δεν σας κρύβω ότι όταν έρχομαι στην Κρήτη αλλάζει η ψυχοσύνθεσή μου και νοιώθω την ανάγκη να προσαρμόσω τον τρόπο επικοινωνίας στο χαρακτήρα των Κρητών γιατί έχω την αίσθηση ότι μπορώ να σας κοιτάζω στα μάτια και να σας αφουγκράζομαι με ειλικρίνεια γιατί έχετε ένα προτέρημα : Είστε ΑΤΟΦΙΟΙ και αντέχετε στο χρόνο», ανέφερε στην αρχή της ομιλίας του ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης π. αρχηγός ΓΕΣ Νικόλαος Ντούβας και στη συνέχεια πρόσθεσε: «Δεν ήρθα σήμερα εδώ για να σας κολακέψω? ήρθα να σας ανοίξω την καρδιά μου? ήρθα να κάνω κατάθεση ψυχής? ήρθα να εκπληρώσω μέρος του χρέους μου σ΄ αυτόν τον καθαγιασμένο τόπο? ήρθα να ευχαριστήσω τις μανάδες και τους πατεράδες των παιδιών που για 35 χρόνια μου τα εμπιστεύθηκαν? ήρθα εδώ στ΄ Ανώγεια για να σας εξομολογηθώ ότι είχα μια υπέροχη πορεία στο Στρατό, έφτασα στην κορυφή αλλά ποτέ δεν έσκυψα δεν γονάτισα, δεν συμβιβάστηκα. Γιατί όταν ήμουνα 25 χρονών μπολιάστηκα με το δικό σας τρόπο σκέψης με τους δικούς σας κώδικες τιμής και έτσι έκλεισα την καριέρα μου ΑΤΣΑΛΑΚΩΤΟΣ. Κυρίως όμως ήρθα για να αποτίσουμε μαζί φόρο τιμής στα 29 παλικάρια που άφησαν τα νιάτα τους στη μαρτυρική ΚΥΠΡΟ. Αν με ρωτήσετε ποια είναι αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Κρητών θα σας απαντήσω αβίαστα: ΛΕΒΕΝΤΙΑ και ΝΤΟΜΠΡΟΣΥΝΗ.

Μιλάω για πρώτη φορά

Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής γιατί σήμερα έπειτα από 32 χρόνια θα μιλήσω για πρώτη φορά για τα γεγονότα του 1974. Σε μια συνέντευξή μου στο Γιάννη Φασουλά τα είπα όλα χωρίς υπεκφυγές και υπονοούμενα. Γιατί για μένα η Ιστορία της Α΄ Μοίρας Καταδρομών πρέπει ν΄ αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και παραδειγματισμού για τις επόμενες γενιές? γιατί διδάσκει ότι σε μία εποχή διαιρέσεων, διακρίσεων, αμφισβήτησης και ανυποληψίας, μια Μονάδα Καταδρομών έσωσε την τιμή της πατρίδας στην αιματοβαμμένη Κύπρο. Στάθηκε όρθια όταν όλα γύρω της γκρεμίζονταν. Πέρασαν 32 χρόνια από την ημέρα εκείνη που ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση της πατρίδας 300 άνθρωποι βρεθήκαμε στην Κύπρο για να βοηθήσουμε στη διάσωση των ιερών και των όσιων της φυλής? για να δηλώσουμε την παρουσία της Ελλάδας στον αγώνα της Κύπρου ενάντια στις ορδές του ΑΤΤΙΛΑ. Δεν ήμασταν ήρωες, απλώς το χρέος μας κάναμε, όπως θα το έκανε, φαντάζομαι, η κάθε Ελληνίδα και ο κάθε Έλληνας. Εκείνο που μας έκανε να ξεχωρίζουμε ήταν ότι εμείς οι 300 δεν αιφνιδιαστήκαμε. Από το Νοέμβριο του 1973 όταν οι Τούρκοι για πρώτη φορά παρουσίασαν ένα χάρτη του Αιγαίου με τις διεκδικήσεις τους, στην Α΄ Μοίρα Καταδρομών σήμανε συναγερμός. Υπεύθυνος για την εκπαίδευση ήταν ο συγχωριανός σας, ο τότε Λοχαγός Βασίλης Μανουράς ο οποίος, υπό την καθοδήγηση του Διοικητή μας, ξεκίνησε άμεσα ένα εντατικό πρόγραμμα επιχειρησιακής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα να πετύχουμε το Μάϊο του 1974 να φτάσουμε σ' ένα επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας ζηλευτό. Τα γεγονότα της Κύπρου μας βρήκαν πανέτοιμους. Μπορέσαμε ν΄ ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της πατρίδας γιατί υπήρχε ηγεσία. Υπήρχε ένας Διοικητής ο Τχης Παπαμελετίου που ήξερε τι ήθελε από την Μονάδα του. Υπήρχε ένας Υδκτής ο αείμνηστος Αβραμίδης που συντόνιζε και ρύθμιζε τα πάντα. Υπήρχε ένας αξιωματικός επιχειρήσεων ο Βασίλης Μανουράς που σχεδίαζε με σύνεση και επαγγελματισμό. Υπήρχαν Αξκοί που πίστευαν στο ρόλο τους. Υπήρχαν καταδρομείς που ήταν ψυχωμένοι πατριώτες. Ήμασταν με απλές κουβέντες μια δεμένη και ψυχομένη οικογένεια. Αγαπούσαμε και σεβόμασταν ο ένας τον άλλο και γι΄ αυτό και σήμερα αν και πέρασαν 32 χρόνια εξακολουθούμε να είμαστε αγαπημένοι. Εξακολουθούμε να σεβόμαστε και ν΄ αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Έφτασα Αρχηγός του Στρατού και ακόμη και σήμερα εξακολουθώ να προσφωνώ τον τότε Διοικητή της Α΄ Μοίρας Καταδρομών «Κύριε Διοικητά». Ότι είχα να πω για την προσφορά της Α΄ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο τα είπα στη συνέντευξή μου στο Γιάννη Φασουλά που δημοσιεύθηκε στο φύλλο Μαΐου – Ιουλίου 2006 στην ΑΝΩΓΗ και αν θελήσετε κάτι παραπάνω μπορείτε να με ρωτήσετε και να είστε βέβαιοι ότι θα σας απαντήσω ντρέτα. Όμως επειδή όπως σας είπα η Α΄ Μοίρα Καταδρομών επέδρασε καταλυτικά στη 40χρονη πορεία μου στο Στράτευμα, θα προσπαθήσω πίσω από τα συμβάντα, μέσα από τα γεγονότα και πάνω από καταστάσεις και πρόσωπα να βγάλω από μέσα μου τη δράση της Α΄ ΜΚ ή αν θέλετε των Κρητών, γιατί έτσι μας αποκαλούσαν οι Κύπριοι το 1974. Με βάση την ιστορία να βγάλουμε μαζί συμπεράσματα που θα μας βοηθήσουν να καταγράψουμε αρχές αναλλοίωτες στο χρόνο.

Τα χαρακτηριστικά της Α΄ ΜΚ

Αν ανατρέξουμε στην ιστορία της Α΄ ΜΚ από την ίδρυσή της το 1947 μέχρι και σήμερα θα δούμε ότι ιστορικά έχει τη μεγαλύτερη προσφορά αίματος στους αγώνες του Έθνους. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου είχε τους περισσότερους νεκρούς σε σχέση με τις υπόλοιπες Μονάδες Καταδρομών και με τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου διαλύθηκε. Με την αποχώρηση της Ελληνικής Δυνάμεως από την Κύπρο το 1968 ένα τμήμα της Β΄ ΜΚ, που ήταν στην Κύπρο, αποβιβάστηκε στα Χανιά της Κρήτης και άρχισε σταδιακά η συγκρότηση της Α΄ ΜΚ στους Αγίους Αποστόλους. Ήταν η πρώτη φορά που Μονάδα Καταδρομών εγκαθίστατο στην Κρήτη. Στα δύσκολα χρόνια της επταετίας, η Α΄ ΜΚ πέτυχε να καταξιωθεί στον Κρητικό λαό ως μια Μονάδα υψηλών προδιαγραφών χάρη στο πνεύμα των Λοκατζήδων. Όταν το 1972 ήρθα στην Κρήτη διαπίστωσα ότι ο λαός της Κρήτης εκτιμούσε και σέβονταν την Α΄ ΚΜ. Αυτό πιστεύω ότι οφείλεται στο ότι ο ατίθασος χαρακτήρας του Κρητικού ταιριάζει απόλυτα με τον ανορθόδοξο χαρακτήρα του Καταδρομέα. Θυμάμαι την περίοδο 1972-1974 γυρίζαμε στα χωριά της Κρήτης και η στάση των τοπικών κοινωνιών ήταν άψογη απέναντί μας, αν και ήταν αντίθετη με το καθεστώς. Ίσως αυτό να οφείλετε στο ότι οι εκλεκτότεροι νέοι της Κρήτης προτιμούσαν παρά τις δυσκολίες, να υπηρετούν στις Καταδρομές. Εσείς οι Ανωγειανοί, οι Μυλοποταμίτες, οι Σφακιανοί και άλλοι το γνωρίζετε αυτό πολύ καλά. Ειδικότερα από τα Ανώγεια, σχεδόν κάθε φαμίλια είχε και το Λοκατζή της. Μόνο από τα χέρια μου όταν ήμουνα Διοικητής στο Μάλεμε την περίοδο 90-92 πέρασαν πάρα πολλοί Ανωγειανοί. Συμπερασματικά στην Α΄ ΜΚ τότε ή στην 1η ΜΑΛ σήμερα υπηρέτησαν και υπηρετούν εθελοντές ψυχωμένοι, άνδρες που θέλουν σ΄ όλη τους τη ζωή να περηφανεύονται ότι ήταν πρασινοσκούφιδες. Όμως το κυριότερο στοιχείο κατά την άποψή μου είναι η αγάπη και η περηφάνεια για τον πράσινο μπερέ.

Πλατεία του Αγ. Γεωργίου (Περιφερειάρχης Τσόκας Σεραφείμ )

 - Περιφερειάρχης: Εκπροσωπώ τον Παπαμελετίου....

  Εσείς εξάλλου έχετε ένα λόγο περισσότερο, επειδή είναι φίλος και συμπατριώτης σας. Ό, τι κι αν λέμε όμως, εδώ ότι κι αν κάναμε, ότι κι αν έγινε, στο Παπαμελετίου οφείλονται. Στον Παπαμελετίου οφείλονται οι επιτυχίες αυτής της μονάδας.

Ο Μητροπολίτης Άνθιμος απονέμει στον π. Α/ΓΕΣ Ν. Ντούβα την τιμητική πλακέτα της εφημερίδας «ΑΝΩΓΗ» για τη δράση του στην Κύπρο

.......................

7οι Πανελλήνιοι Στρατιωτικοί Αγώνες Εφέδρων 2005

·  Για  άλλη  μια φορά  διεξήχθησαν  με επιτυχία  οι  7οι  κατά σειρά  Πανελλήνιοι  Στρατιωτικοί  Αγώνες Εφέδρων.

Οι αγώνες διεξήχθησαν απο 8-10/4 στον ευρύτερο χώρο του Κανδηλίου Αττικής ενώ η φιλοξενία των αγωνιζομένων και της οργανωτικής επιτροπής πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του ΚΕΕΔ στο Μεγάλο Πεύκο και διοργανώθηκαν απο τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εφέδρων Ενόπλων Δυνάμεων και του Συνδέσμου Αθηναίων Καταδρομέων.

Ο ΤΞΧΟΣ (ΕΑ) ΠΑΠΑΜΕΛΕΤΙΟΥ Γ. ΒΡΑΒΕΥΕΙ ΤΗΝ 2η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ

..................

Τραγουδούσαμε «πότε θα κάνει ξαστεριά...»

  Όταν ξεκινήσαμε τη νύχτα της 21ης Ιουλίου 1974 για τη μεγάλη περιπέτεια, στα αυτοκίνητα που μας πήγαιναν από το Μάλεμε στο Α/Δ της ΣΟΥΔΑΣ τραγουδούσαμε το «ΠΟΤΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΞΑΣΤΕΡΙΑ» και ο λαός των Χανίων μας κατευόδωνε λέγοντας «ΣΤΟ ΚΑΛΟ ΚΟΠΕΛΙΑ – ΚΑΛΟ ΒΟΛΙ». Εμείς ξεκινήσαμε οργανωμένα και μεθοδικά. Ξεκινήσαμε μετά από μια άψογη σχεδίαση. Όταν όμως φτάσαμε στο Α/Δ της Λευκωσίας μόνο μια λέξη μπορεί να περιγράψει την κατάσταση: ΧΑΟΣ. Αν ρωτήσετε πως πετύχαμε και επιβιώσαμε σ΄ αυτό το χάος, θα σας πω απλά, ότι υπήρχε στη Μονάδα ΔΙΟΙΚΗΣΗ και ΗΓΕΣΙΑ. Υπήρχαν αξιωματικοί επαγγελματίες με υψηλό αίσθημα ευθύνης, που αυτή την υπευθυνότητα κατάφεραν να μεταλαμπαδεύσουν και στους απλούς Λοκατζήδες. Υπήρχε αγάπη αλληλοσεβασμός και υπερηφάνεια για την Μονάδα. Η δικτατορία δεν εμπόδισε να έχουμε μια Μονάδα αξιόμαχη γιατί σ΄ αυτή τη Μονάδα κανένας δεν φορούσε παραμορφωτικούς φακούς. Ήταν τόση η δουλειά, ήταν τόσες υποχρεώσεις που δεν είχε κανείς χρόνο να σκεφτεί κάτι διαφορετικό. ΣΥΜΠΝΟΙΑ - ΟΜΟΝΟΙΑ – ΑΓΑΠΗ ήταν το τρίπτυχο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε όλο το οικοδόμημα που λεγόταν Α΄ ΜΚ. Αν με ρωτήσετε τι έφταιξε και ο Αττίλας αιματόβαψε την Κύπρο θα σας το πω απλά: ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΗΓΕΣΙΑΣ. Οι άνθρωποι που είχαν στα χέρια τους τις τύχες των Κύπριων αποδείχτηκαν κατώτεροι των περιστάσεων και αν αυτό το συνδυάσετε με το προηγηθέν πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, μπορείτε εύκολα ν΄ αντιληφθείτε γιατί ο Αττίλας πάτησε την Κύπρο. Αν ο Βασίλης ο Μανουράς δεν είχε τσαγανό να πεί στους άνδρες του ΟΗΕ, όταν του ζήτησαν την παράδοση του Α/Δ Λευκωσίας κατ΄ εντολή του πρέσβη Λαγάκου, «ΠΟΙΟΣ ΛΑΓΑΚΟΣ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ, ΜΑΝΟΥΡΑΣ ΕΔΩ» σήμερα πιθανότατα το Α/Δ Λευκωσίας να ήταν Τούρκικο. Γι΄ αυτό μίλησα για άνδρες ψυχωμένους και η Ηγεσία της Κύπρου εκείνη την περίοδο ήταν λίαν επιεικώς: ΛΙΓΗ. Όταν υπάρχει Ηγεσία ικανή υπάρχει και αποτέλεσμα και το 1974 δυστυχώς υπήρχε ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΗΓΕΣΙΑΣ.

Εκεί στην Κύπρο δεν έπρεπε να αναμένουν εντολές από την Αθήνα. Έπρεπε να ρισκάρουν, έπρεπε να τα δώσουν όλα. Όμως δεν το έπραξαν και έχασαν την ευκαιρία να γράψουν ιστορία. Να γιατί το ΜΑΛΕΜΕ είναι για μας τους 300 η κολυμβήθρα που κάθε τόσο αναβαπτιζόμαστε ώστε να μπορούμε δυνατοί και ψυχωμένοι να συνεχίζουμε.

Η ιστορία δεν γράφεται με κοσμοπολίτες και φιρφιρίκους. Η ιστορία γράφεται με Μανουράδες, με Φθενούς, με Οικονομάκηδες και Καβροχωριανούς, με Τούληδες, με Γιαννακάκηδες και Τσιλιβάκηδες, με Χρονιάρηδες.

Η ιστορία γράφεται από ανθρώπους που έχουν βαθειά μέσα στην καρδιά τους την Ελλάδα, από ανθρώπους που αφήνουν την κατσούνα για να πιάσουν το ντουφέκι. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία και μέσα στην Α΄ ΜΚ τα είχαμε πάντα σε περίσσια, τα στοιχεία αυτά.

«Δεν είμαστε ήρωες, κάναμε το καθήκον μας»...

Η εξομολόγηση του στρατηγού Βασ. Μανουρά...

Αποκάλυψε τον συγκλονιστικό διάλογο που είχε με το Γιώργη Χρονιάρη, λίγο πριν φύγουν για την Κύπρο

 

Ο στρατηγός ε.α. Βασίλης Μανουράς και ταγματάρχης το 1974, εμφανώς συγκινημένος, μετά την απονομή των τιμητικών πλακετών, πήρε το μικρόφωνο και μίλησε για πρώτη φορά δημόσια, για την «αποστολή Αυτοκτονίας». Τόνισε χαρακτηριστικά: «Είναι μεγάλη τιμή αυτό που γίνεται απόψε εδώ για το πρόσωπο μου και στον απόντα, τον άτυχο Γεώργιο Χρονιάρη.

Είναι πολύ μεγάλη η συγκίνηση, αλλά ταυτόχρονα νιώθω και λίγο άβολα και νομίζω ότι αν ζούσε ο Χρονιάρης, το ίδιο θα ένιωθε. Δεν είμαστε ήρωες, εμείς κάναμε τον καθήκον μας, κάναμε εκείνο που μας επέβαλε η αποστολή μας, ο όρκος που είχαμε δώσει. Κάναμε αυτό που θα έκανε ο καθένας από εσάς και επειδή βρίσκομαι εδώ στο χωριό μου, αυτό που θα έκανε κάθε Ανωγειανός.

Πολλά ελέχθησαν για την περιπέτεια της μονάδας, για την προετοιμασία της, όμως, ένα συμπέρασμα πρέπει να βγει από όλη αυτή την ιστορία, ότι η σωστή πρόβλεψη, η σωστή προετοιμασία και η πίστη σε αυτό που κάνεις, είναι αυτά που φέρνουν την επιτυχία. Φύγαμε από εδώ, ως μονάδα δεμένη, σαν μια γροθιά, υπήρχε απεριόριστη εμπιστοσύνη των αξιωματικών προς τους στρατιώτες και εμπιστοσύνη των στρατιωτών προς τους αξιωματικούς. Αυτά τα πράγματα τα είχε κάνει η έντονη και συστηματική εκπαίδευση την οποία τόνισε ο στρατηγός κ. Ντούβας. Το σύνθημα μας ήταν πολύς ιδρώτας στην εκπαίδευση, λίγο αίμα στον πόλεμο. Πολλές φορές σε συζητήσεις που είχαν μεταξύ τους, οι στρατιώτες, έλεγαν, «κι αν δεν γίνει ποτέ πόλεμος, πρέπει να φτύσουμε αίμα εδώ;». Όταν όμως, ήρθε η ώρα, όταν βρεθήκαμε στον κίνδυνο, όλοι κατάλαβαν τη σημασία αυτού του συνθήματος. Είχε γίνει πάρα πολύ δουλειά, κατεβήκαμε σαν μια γροθιά. που όταν ο αντίπαλος έπεσε πάνω έσπασε τα μούτρα του. Όταν δέχτηκε το χτύπημα της γροθιάς, διαλύθηκε στην κυριολεξία.

Η αποστολή της μονάδας ήταν να πάμε να βοηθήσουμε τους αδελφούς μας Κυπρίους. Όταν πήγαμε και είδαμε την κατάσταση, κουβεντιάσαμε με τον διοικητή της μονάδας τον κ. Παπαμελετίου. Κάναμε μια εκτίμηση της κατάστασης, είδαμε ότι τρία πράγματα πρέπει να προσέξουμε: Πρώτον, να αναπτερώσουμε το ηθικό των Κυπρίων. Δεύτερον να δημιουργήσουμε μια τέτοια κατάσταση ώστε να αποσυνθέσουμε το σχεδιασμό του αντιπάλου. Και τρίτον, ότι μας ανατεθεί να το φέρουμε εις πέρας χωρίς απώλειες. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χάσαμε το 10% των δυνάμεων μας, χωρίς να πέσει τουφεκιά. Για να χάναμε ως μονάδα καταδρομών 29 στρατιώτες, θα έπρεπε να πολεμάμε ένα χρόνο. Αυτοί λοιπόν οι τρεις σκοποί ετέθησαν. Το πρώτο το πετύχαμε, να αναπτερώσουμε το ηθικό των Κυπρίων, γιατί οι Κύπριοι μας έβλεπαν σαν εκείνους που μπορούν να τα κάνουν όλα. Μας ονόμαζαν «Οι Κρητικοί», γιατί φύγαμε από τα Χανιά και κατά δεύτερο λόγο, γιατί είχαμε όλοι...μουστάκι.

Καταφέραμε να δημιουργήσουμε πρόβλημα στον αντίπαλο. Ο Τούρκος δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, έπειτα από χρόνια έγραψε για τη μάχη του αεροδρομίου: «καθημερινώς μας έλεγαν τότε από το τουρκικό επιτελείο ότι θα το καταλάβουμε σε λίγη ώρα. Στη συνέχεια αντιλήφθησαν ότι δεν μπορούν να το καταλάβουν γιατί εκεί βρισκόταν μια ταξιαρχία από Έλληνες καταδρομείς. Η ταξιαρχία ήταν οι... 300». Όμως, με την αντίσταση μας, με την αποφασιστικότητα μας, τους δώσαμε την εντύπωση ότι ήταν μια ταξιαρχία. Αυτό έγινε και στις άλλες ενέργειες. Όπου ανακατεύτηκε η Α΄ Μοίρα Καταδρομών δεν προχώρησε ο αντίπαλος, αυτό έγινε στο Δάλι, όπου επικεφαλής ήταν ο Νικόλαος Ντούβας, ως υπολοχαγός.

Κύπρος 1974
Αυτοί που αντιστάθηκαν στις ορδές του «Αττίλα»...

Ο π. Αρχηγός ΓΕΣ Νικόλαος Ντούβας φωτίζει για πρώτη φορά την άγνωστη δράση του Βασίλη Μανουρά και του Γιώργου Χρονιάρη στην ιστορική Μάχη του Αεροδρομίου της Λευκωσίας. Πως αντέδρασε ο Μανουράς όταν του ζητήθηκε να παραδώσει το αεροδρόμιο... Ποια είναι η γνωστή – άγνωστη δράση του Γιώργη Χρονιάρη στις ειδικές αποστολές κατά των Τούρκων... Τι πιστεύει για τους Ανωγειανούς και ποια η εκτίμηση του για τα γεγονότα της Κύπρου.

Για πρώτη φορά μετά 32 χρόνια και έναν ακριβώς μήνα μετά την παράδοση των καθηκόντων του, αποδεσμευμένος πλέον από το στρατιωτικό απόρρητο, ο μέχρι πρότινος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Νικόλαος Ντούβας, λύνει τη σιωπή του και ξεδιπλώνει, με αποκλειστική συνέντευξη του στην «ΑΝΩΓΗ», άγνωστες σελίδες της αντίστασης των 300 Καταδρομέων που έφυγαν από το Μάλεμε για να πολεμήσουν τους Τούρκους στην Κύπρο το 1974. Ο στρατηγός, με τη συμπλήρωση εφέτος τον Ιούλιο 32 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, αποκαλύπτει την άγνωστη δράση δυο Ανωγειανών μαχητών, του στρατηγού σήμερα και ταγματάρχη το ΄74 Βασίλειου Μανουρά και του αείμνηστου Καταδρομέα Γιώργου Χρονιάρη. Ο Νικόλαος Ντούβας, υπολοχαγός το ΄74 στην Κύπρο, τονίζει ότι ο ιθύνων νους για να μην πέσει το αεροδρόμιο της Λευκωσίας στα χέρια των Τούρκων ήταν ο Βασίλειος Μανουράς. Περιγράφει μάλιστα με γλαφυρό τρόπο τη στιγμή που ζητήθηκε από τον Ανωγειανό αξιωματικό, να παραδώσει το αεροδρόμιο στα χέρια των ΟΗΕδων, μετά την εντολή του πρέσβη Λαγάκου, μεταφέροντας τη χαρακτηριστική απάντηση του: «Ποιος Λαγάκος, ταγματάρχης Μανουράς εδώ»... Χαρακτηρίζει τον Στρατηγό σήμερα, Μανουρά ως ένα αξιωματικό με σπάνιο ήθος και ικανότητες. Συγκινείται ωστόσο όταν μιλάει για την δράση του άλλου Ανωγειανού μαχητή της Κύπρου, του Καταδρομέα Γιώργου Χρονιάρη, που όπως καταθέτει στην μαρτυρία του ήταν από τους πρωταγωνιστές της μάχης του αεροδρομίου. Τονίζει μάλιστα το ρόλο του στην διάρκεια των επιχειρήσεων, χωρίς όμως να θέλει να επεκταθεί αφού όπως σημειώνει με νόημα «δεν χρειάζεται να τα λέμε όλα...», δίνοντας ταυτόχρονα την ευχή να «βγάζει η πατρίδα άντρες σαν τον Γιώργη τον Χρονιάρη». Επικροτεί μάλιστα την πρωτοβουλία που προτίθεται να αναλάβει η «ΑΝΩΓΗ», για την ανέγερση ενός συμβολικού μνημείου αφιερωμένο στους Ανωγειανούς μαχητές της Κύπρου και βέβαια σε όλους τους Κρήτες ήρωες που πολέμησαν τον «Αττίλα» το 1974, σημειώνοντας ότι «η ιστορία γράφεται από αγνά παιδιά, γράφεται με Χρονιάρηδες, με Μαρήδες, με Καβροχωριανούς, με Μανουράδες, με Φθενούς, με Οικονομάκηδες, με Πρινιανάκηδες, με Τούληδες, με Γιαννακάκηδες, με Τσιλιβακάκηδες, με Μπικάκηδες, με K αλλέργηδες, με Γρύλλους και όλους όσοι αγωνίστηκαν ή θυσιάστηκαν κατά την τουρκική εισβολή». Ο Νικόλαος Ντούβας, ο μοναδικός αξιωματικός με πολεμική πείρα και μάλιστα απέναντι στους Τούρκους, που πέρασε από τη θέση του αρχηγού ΓΕΣ, δείχνοντας το θαυμασμό του και την εκτίμηση του για τους Ανωγειανούς, τονίζει ότι η λεβεντιά τους και η παλικαριά τους, επηρέασε τη φιλοσοφία του ως στρατιωτικού και ως αρχηγού ΓΕΣ στη συνέχεια. Αποκαλύπτει μάλιστα, ότι η Μοίρα στο Μάλεμε επαναλειτούργησε με δική του πρωτοβουλία, προσθέτοντας με συγκίνηση, «ότι δεν μπορώ να φανταστώ δυνάμεις καταδρομών χωρίς Ανωγειανούς και Σφακιανούς». Ο π. Αρχηγός ΓΕΣ κρίνοντας μετά 32 χρόνια τα δραματικά γεγονότα της Κύπρου υπογραμμίζει με νόημα, ότι εάν τότε υπήρχε πολιτική και στρατιωτική διοίκηση, οι Τούρκοι θα έπαιρναν ένα γερό μάθημα «και δεν θα σήκωναν κεφάλι για τα επόμενα πενήντα χρόνια»...

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Κύριε Ντούβα, περιγράψτε μας τη μέρα εκείνη, πριν από 32 χρόνια που λάβατε την διαταγή να φύγετε για την Κύπρο, από την Α΄ Μοίρα Καταδρομών στα Χανιά, λίγες ώρες μετά την απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο, το ΄74.

« Δυο – τρεις μέρες πριν από το Πραξικόπημα στην Κύπρο, όλη η μονάδα βρέθηκε στην περιοχή του Τυμπακίου για να κάνουμε άλματα συντηρήσεως. Μετά το πρώτο άλμα, κι ενώ θα έπρεπε να μεταφερθούμε ξανά στο αεροδρόμιο, μπήκαμε στα αυτοκίνητα και πήγαμε στον Καρτερό έξω από το Ηράκλειο, σ΄ ένα στρατόπεδο δικό μας. Είχαμε ένα λόχο εκεί και εκεί μάθαμε για το Πραξικόπημα που είχε γίνει στην Κύπρο. Επικεφαλής αυτών που ήρθαν να μας κάνουν συντήρηση ήταν ο αείμνηστος Ευάγγελος Φλωράκης, πρώην αρχηγός ΓΕΕΦ, που σκοτώθηκε από πτώση ελικοπτέρου στην Κύπρο. Έτσι τα μαζέψαμε και γυρίσαμε στην μοίρα. Η πληροφόρηση που είχαμε ήταν μηδενική. Θα πρέπει να ομολογήσω, επειδή είστε και Ανωγειανός, ότι αξιωματικός του Γ΄ Γραφείου για κείνη την περίοδο ήταν ο ταγματάρχης Βασίλειος Μανουράς. Όταν οι Τούρκοι δημοσίευσαν τον πρώτο χάρτη με τα πετρέλαια, το Νοέμβριο του 1973, άρχισε μια εντατική προσπάθεια εκπαιδεύσεως της Μοίρας. Είχαμε ξεπεράσει τα όρια μας. Μπορώ να πω ότι τέτοια προετοιμασία μονάδας δεν πρέπει να ξανάγινε στον ελληνικό στρατό και επειδή είχα την τύχη για 21 μήνες να είμαι αρχηγός του ΓΕΣ, εκείνη η περίοδος ήταν που με σημάδεψε. Κάνουμε λοιπόν μια προετοιμασία μηνών η οποία ήταν εντατικότατη και φτάνουμε στις 21 Ιουλίου το πρωί. Ήμουν υπηρεσία και χτυπάει το τηλέφωνο, ως υπασπιστής του διοικητού το σήκωσα, ήταν ο διευθυντής ειδικών δυνάμεων. Μου είπε να επικοινωνήσει μαζί του ο διοικητής μου. Με βάση τα σχέδια η δική μας μονάδα έπρεπε να μοιραστεί στην Κω και την Ρόδο. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε μια διαδικασία στις 21 το πρωί...Κείνη την περίοδο ήμουνα διοικητής του λόχου υποστήριξης και διευθυντής του Α΄ Γραφείου, με το βαθμό του υπολοχαγού. Το απόγευμα κατά τις 5 μας φώναξε ο διοικητής μας, ταγματάρχης, Γεώργιος Παπαμελετίου, στο γραφείο του και είπε ότι δεν θα πάμε στα νησιά Ρόδο και Κω, αλλά πρέπει να ετοιμαστούμε το δυνατό συντομότερο, να πάρουμε το μικρότερο δυνατό φόρτο, θυμάμαι χαρακτηριστικά τη φράση «πυρομαχικά και νερό» και θα πηγαίναμε στην Κύπρο. Αρχίσαμε την προετοιμασία στην πλατεία του στρατοπέδου, στο ιστορικό Μάλεμε και γύρω στις 8 με 9 το βράδυ, με πούλμαν και φορτηγά ξεκινήσαμε για το αεροδρόμιο της Σούδας. Θα πρέπει να πω, ότι ίσως η νιότη μας, ίσως το προσκλητήριο της πατρίδας, το δέχτηκαν όλοι με ενθουσιασμό. Κι όταν λέω όλοι εννοώ από τον διοικητή μέχρι το νεότερο φαντάρο. Κανείς δεν λιποψύχησε, κανένας δεν εξέφρασε αμφιβολίες, άρχισε μια πυρετώδης προετοιμασία και φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Σούδας. Κατά τις 9 ώρα αρχίσαμε να μπαίνουμε στα αεροπλάνα και ένα - ένα ξεκινούσε, χωρίς να ξέρουμε που πάμε, χωρίς να γίνει ανάλυση πάνω σε χάρτη. Δεν είχαμε στοιχεία όλα έγιναν στο γόνατο. Έτσι λοιπόν νύχτα 21 προς 22 Ιουλίου άρχισαν τα αεροπλάνα να φτάνουν σταδιακά στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Δεν θα μιλήσω για την πτήση, γιατί έχουν γραφτεί βιβλία ολόκληρα. Θέλω να πιστεύω και δεν νομίζω ότι άλλοι άνθρωποι έζησαν αυτό το μεγαλείο, δηλαδή μέσα σε αεροσκάφη, που πολύς κόσμος τα είχε ως αναξιόπιστα εμείς με κέφι πηγαίναμε στη μάχη...»

«Στο καλό κοπέλια, καλό βόλι»...

Ποιο ήταν το κλίμα στη διαδρομή από το Mάλεμε στη Σούδα;

«Όπως ξέρετε ήταν περίοδος εφταετίας, η Κρήτη σε συντριπτικό ποσοστό ήταν εναντίον, εν τούτοις εμείς ξεκινήσαμε από την Μοίρα, τραγουδώντας το πότε θα κάνει ξαστεριά και ο κόσμος μέσα στα Χανιά, καθώς διασχίζαμε την πόλη, μας αποχαιρετούσε, λέγοντας μας « στο καλό κοπέλια», «καλό βόλι» . Ήξεραν ότι πάμε σε αποστολή, αλλά δεν γνώριζαν ακριβώς... Όταν φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, η εκεί φρουρά δεν είχε ειδοποιηθεί από τους δικούς μας, κι αυτό ήταν λάθος, όλα τα αεροπλάνα άρχισαν να βάλλονταν. Αν θυμάμαι καλά ήμασταν στον 7ο ή στον 9ο σχηματισμό».

Θέλω να μας πείτε, φτάνοντας στη Λευκωσία τον Ιούλιο του 1974, η πρώτη εικόνα που αντικρίζετε ποια είναι;

«ΧΑΟΣ!!! Ανοργανωσιά, προχειρότητα, καμία μέριμνα. Στην τύχη όλα. Επιβιώσαμε γιατί ήμασταν μονάδα αγαπημένη, είχαμε καλή διοίκηση. Κυρίως όμως, αυτή η μονάδα είχε ένα φοβερό προνόμιο, δεν γινόταν προπαγάνδα, παρά μόνο δουλειά – δουλειά – δουλειά. Στην Κύπρο είχαμε ένα πλεονέκτημα. Δυο – τρεις αξιωματικοί γνωρίζουν την περιοχή...»

Ποια είναι η πρώτη μάχη που δίνετε;

«Αναλάβαμε την προστασία του αεροδρομίου». Η δύναμη πυρός των Τούρκων ήταν μεγαλύτερη από τη δική σας; « Όχι. Πιστεύω, ακόμα και σήμερα, ότι παρά τα λάθη που είχαν γίνει, ότι αν τότε εκείνο το πρωί βρισκόταν κάποιος που να μπορούσε να συντονίσει τα πράγματα, η Κύπρος θα γινόταν ο τάφος των Τούρκων και θα γινόταν αιτία, για πενήντα χρόνια να μην ξανασηκώσουν κεφάλι. Αλλά ήταν θέμα ηγεσίας...»

Στρατιωτικής και πολιτικής της εποχής....

« Η ηγεσία στις επιχειρήσεις δεν ξεχωρίζει αγαπητέ Γιάννη».

Εσείς που ζήσατε από κοντά την κυπριακή τραγωδία, μπορείτε να κάνετε λόγο για προδοσία;

« Θα ήταν μεγάλη κουβέντα να μιλήσω για προδοσία. Απλώς μου έχει μείνει μια πίκρα στο στόμα, διότι δεν βρέθηκαν άνθρωποι εκείνη τη στιγμή να σηκώσουν το ανάστημα τους. Ας ήταν και χουντικοί, ας ήταν και μακαριακοί...Έλειπε η ηγεσία».

«Σε χαρτόνι έγραψα τα ονόματα των νεκρών»...

Ποιος ήταν ο κωδικός της επιχείρησης;

« Ο κωδικός της επιχείρησης βγήκε μετά...Τον μάθαμε κατόπιν εορτής. Μετά Χριστόν βγήκαν πολλοί προφήτες. Θυμάμαι όμως, ότι δίπλα από το αεροπλάνο περνούσαν τροχιοδεικτικά πυρά, καθόταν δίπλα μου ένας στρατιώτης ο Νικόλαος Φουντουρουδάκης από την Ασή Γωνιά. Γυρίζει και μου λέει: «κυρ λοχαγέ, σφαίρες βλέπω δίπλα». «Όχι, βρε» του λέω, «όπως μαρσάρει το αεροπλάνο πετάει σπίθες. Φτάσαμε στο αεροδρόμιο προσγειωθήκαμε, χωρίς να ξέρει κανένας. Γνώση της Κύπρου είχαν δυο – τρεις αξιωματικοί που είχαν υπηρετήσει παλαιότερα, όπως ο Βασίλης ο Μανουράς. Φτάσαμε γύρω στις 2 με 3 τα ξημερώματα. Μας πήραν από κει και μας πήγαν σε ένα χώρο, χωρίς να ξέρουμε τι γίνεται. Κουρασμένοι, άυπνοι, λουφάξαμε κάτω από τα δέντρα και περιμέναμε διαταγές. Κατά τις 10 το πρωί, μας φώναξε ο διοικητής Παπαμελετίου, μας είπε που βρισκόμαστε, τι κάνουμε και μας είπε ότι είχε πάει για ενημέρωση στο στρατηγείο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη φράση του, ότι το προγεφύρωμα των Τούρκων είχε πλάτος γύρω στο ενάμιση χιλιόμετρο κι ένα βάθος γύρω στα 600 μέτρα . Δεν ξέρω πως και γιατί, αλλά τη δική μας τη μονάδα την κρατήσανε για εφεδρεία, δεν την εμπλέξανε, στην πρώτη φάση... Ήμασταν η εφεδρεία του ΓΕΕΦ»..

Σας είχαν κρατήσει για τα δύσκολα;

Γεώργιος Παπαμελετίου

«Πιθανόν. Κάτι σχεδίαζαν. Το μεσημέρι της 22 Ιουλίου, μας είπε τα μαντάτα στο προσκλητήριο ο διοικητής Παπαμελετίου, ότι έλειπε το προσωπικό από ένα αεροσκάφος, 30 άτομα και επιπλέον ένα αεροσκάφος όπου επικεφαλής ήταν ο συχωρεμένος ο συμμαθητής μου ο Σταύρος ο Μπένος, υπολοχαγός, είχε δεχτεί ένα βλήμα απόφραξης από κάτω. Εκεί μέσα είχαν σκοτωθεί δυο φαντάροι, ο Οικονομάκης και ο Νόμπελης, κι είχε και εννιά τραυματίες οι οποίοι διακομίστηκαν στο νοσοκομείο. Έτσι λοιπόν σε επιφυλακή, σε ετοιμότητα κάναμε έναν έλεγχο του προσωπικού, μιλήσαμε στους στρατιώτες μας, τους ενθαρρύναμε. Στις 23 το πρωί, επειδή είχα τα καθήκοντα διευθυντού Α' Γραφείου, έλαχε σε μένα ο κλήρος μαζί με τον ιατρό της μονάδας τον Κοσκινά και τον λοχαγό τον Κυριάκου, να πάμε να κάνουμε αναγνώριση νεκρών. Είχα αυτή την ατυχή αποστολή να πάω να αναγνωρίσω τους νεκρούς. Όταν φτάσαμε στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, μιλάμε ένας λόφος από κομμάτια του αεροπλάνου και καμένα πτώματα δεξιά αριστερά, όπως τα αρνιά το Πάσχα, πλην τριών που αναγνωρίζονταν. Τους είχαν βρει οι Κύπριοι και τους είχαν βάλει κάτω από ένα Πεύκο. Τους θυμάμαι σαν τώρα, ήταν ο Τσαλκεράνης, ο Χριστόπουλος και ο Χατζόπουλος. Πήγαμε και τους κάναμε αναγνώριση. Πάνω σε ένα χαρτόνι έγραψα τα ονόματα τους. Αφού τελείωσα το μακάβριο έργο της αναγνώρισης των νεκρών, γύρισα στην έδρα που είχαμε μεταφερθεί. Όταν φτάσαμε είχε φύγει η μονάδα...

...............

Ο Δήμος Ασπροπύργου, τιμά τον συντοπίτη του, Ταξίαρχο (ε.α) Γεώργιο Παπαμελετίου, Διοικητή της Α΄ Μοίρας Καταδρομών (το ΄74), τους Κομάντος και τους Αεροπόρους, που συμμετείχαν στην επική επιχείρηση «ΝΙΚΗ» (21/22 Ιουλίου του 1974)

..........................

«Κομάντο 74».

Κατά τις μάχες στην περιοχή του αεροδρομίου, θέση υπέρ των Τούρκων έλαβαν και Σουηδοί Κυανόκρανοι, οι οποίοι άνοιξαν πυρ εναντίον των Ελληνικών Δυνάμεων, αλλά κατατροπώθηκαν στο τέλος και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.
Η δύναμη των καταδρομέων παρέμεινε στην περιοχή μέχρι και το τέλος του Μαΐου του 1975 οπότε και αντικαταστάθηκε.
Η παραπάνω επιχείρηση έμεινε άγνωστη μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990, οπότε και την έφεραν στην δημοσιότητα άνθρωποι, που δεν θέλησαν να ξεχαστούν κάποιοι που με αυτοθυσία και αυταπάρνηση, έδωσαν το αίμα τους για την ελευθέρια και τα ιδανικά της φυλής μας.
Ο καταδρομέας Αθανάσιος Ζαφειριου, μετέβη στο εξωτερικό, δια να χειρουργηθεί μετά από έρανο που έγινε από τον σύνδεσμο συγγενών και φίλων αγωνιστων της Κύπρου, ενώ όλο αυτό το διάστημα ητο ξεχασμένος από το επίσημο κράτος.
Μετά από πιέσεις του παραπάνω συλλόγου προστέθηκε στα τέλη του 90', στο μνημείο του «Αγνώστου Στρατιώτη», η λέξη «ΚΥΠΡΟΣ» και αναγνωρίστηκε επίσημα η περίοδος, ως περίοδο πολεμικών συγκρούσεων, ενώ πρότινος τα θύματα αναφερόντουσαν ως θύματα του 40΄ και οι συγγενείς λάμβαναν σύνταξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Μνημείο στήθηκε στο Μάλεμε από όπου και ξεκίνησε η αποστολή, με έξοδα των μελών της οργάνωσης «Κομάντο 74».
Τέλος, οι αεροπόροι που συμμετείχαν στην αποστολή Νίκη, έλαβαν διπλώματα τιμής μόνον από την «Ένωση Αποστράτων Αεροπόρων».

..........................

..........................